ಜುಲೈ 4, 1902 ರಂದು, ಆಧುನಿಕ ಭಾರತದ ಮಹಾನ್ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನಾಯಕ, ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ಯುವಕರ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾದ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು ತಮ್ಮ 39ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಬೇಲೂರು ಮಠದಲ್ಲಿ ಮಹಾಸಮಾಧಿಯನ್ನು (ಒಬ್ಬ ಜ್ಞಾನಿಯು ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ದೇಹವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆ) ಹೊಂದಿದರು. ಅವರ ಅಕಾಲಿಕ ನಿಧನವು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಇಡೀ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ನಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು. ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು, ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ವೇದಾಂತದ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು. 1893 ರಲ್ಲಿ ಚಿಕಾಗೋದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಿಶ್ವ ಧರ್ಮ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ನೀಡಿದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಭಾಷಣವು, ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಜಗತ್ತಿನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನೇ ಬದಲಾಯಿಸಿತು. 'ಅಮೆರಿಕದ ಸಹೋದರ ಸಹೋದರಿಯರೇ' ಎಂದು ಅವರು ಭಾಷಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ, ಸಭಿಕರು ಎದ್ದುನಿಂತು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಚಪ್ಪಾಳೆ ತಟ್ಟಿದರು. ಅವರು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮವನ್ನು ಕೇವಲ ಒಂದು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿ ನೋಡದೆ, ಅದನ್ನು ವಿಶ್ವಕ್ಕೆ ಸಹಿಷ್ಣುತೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಸ್ವೀಕಾರವನ್ನು ಬೋಧಿಸುವ ಒಂದು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಧರ್ಮವೆಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು.
ತಮ್ಮ ಗುರು ಶ್ರೀ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಪರಮಹಂಸರ ಬೋಧನೆಗಳಿಂದ ಪ್ರೇರಿತರಾದ ವಿವೇಕಾನಂದರು, 'ಮಾನವ ಸೇವೆಯೇ ಮಾಧವ ಸೇವೆ' ಎಂಬ ತತ್ವದ ಮೇಲೆ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣಾಭಿವೃದ್ಧಿಯಂತಹ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಿಸ್ವಾರ್ಥ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾದ ಸಂಬಂಧವಿತ್ತು. 1892 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಭಾರತ ಪರ್ಯടനದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ, ಅಂದಿನ ಮಹಾರಾಜರಾದ ಶ್ರೀ ಚಾಮರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ಅವರ ಅತಿಥಿಯಾಗಿ ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ತಂಗಿದ್ದರು. ಮಹಾರಾಜರು ವಿವೇಕಾನಂದರ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದಿಂದ ಬಹಳ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಚಿಕಾಗೋ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ ಆರ್ಥಿಕ ಸಹಾಯವನ್ನು ನೀಡಲು ಮುಂದಾಗಿದ್ದರು. ಜುಲೈ 4, 1902 ರಂದು, ವಿವೇಕಾನಂದರು ತಮ್ಮ ದಿನಚರಿಯಂತೆ, ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಬೇಗ ಎದ್ದು, ಧ್ಯಾನ ಮಾಡಿದರು. ನಂತರ, ಅವರು ಬೇಲೂರು ಮಠದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ವ್ಯಾಕರಣದ ತರಗತಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ಸಂಜೆ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಕುಳಿತರು ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿ ಸುಮಾರು 9:10ಕ್ಕೆ ಶಾಂತವಾಗಿ ಮಹಾಸಮಾಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದರು. ಅವರು 40 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಬದುಕುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಮೊದಲೇ ಭವಿಷ್ಯ ನುಡಿದಿದ್ದರು. ಅವರ ಭೌತಿಕ ದೇಹವು ನಮ್ಮೊಂದಿಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಅವರ ವಿಚಾರಗಳು, 'ಏಳಿ, ಎದ್ದೇಳಿ, ಗುರಿ ಮುಟ್ಟುವ ತನಕ ನಿಲ್ಲದಿರಿ' ಎಂಬ ಅವರ ಸಂದೇಶವು ಇಂದಿಗೂ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ನೀಡುತ್ತಲೇ ಇದೆ.