1951-07-13: ಅರ್ನಾಲ್ಡ್ ಶೋನ್‌ಬರ್ಗ್ ನಿಧನ: 12-ಟೋನ್ ತಂತ್ರದ ಸಂಯೋಜಕ

ಅರ್ನಾಲ್ಡ್ ಶೋನ್‌ಬರ್ಗ್, 20ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಂಗೀತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಮತ್ತು ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಸಂಯೋಜಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ಜುಲೈ 13, 1951 ರಂದು, ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಅವರು ಆಸ್ಟ್ರಿಯನ್-ಅಮೆರಿಕನ್ ಸಂಯೋಜಕ, ಸಂಗೀತ ಸಿದ್ಧಾಂತಿ ಮತ್ತು ವರ್ಣಚಿತ್ರಕಾರರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ದಿಕ್ಕನ್ನೇ ಬದಲಾಯಿಸಿದ '12-ಟೋನ್ ತಂತ್ರ' (twelve-tone technique) ವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಶೋನ್‌ಬರ್ಗ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಆರಂಭಿಕ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಜರ್ಮನ್ ರೊಮ್ಯಾಂಟಿಕ್ (Romantic) ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ, ರಿಚರ್ಡ್ ವ್ಯಾಗ್ನರ್ ಮತ್ತು ಗುಸ್ತಾವ್ ಮಾಹ್ಲರ್ ಅವರಂತಹ ಸಂಯೋಜಕರಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿ, ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ 'ವೆರ್ಕ್ಲಾರ್ಟೆ ನಾಚ್ಟ್' (Verklärte Nacht - Transfigured Night, 1899) ಈ ಅವಧಿಯ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, 20ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ 'ಸ್ವರತೆ' (tonality) ಯ, ಅಂದರೆ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ 'ಕೀ' (key) ಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಸಂಗೀತದ, ಗಡಿಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇದು 'ಅಟೋನಾಲಿಟಿ' (atonality) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ, ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸ್ವರ ಕೇಂದ್ರವಿಲ್ಲದ, ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಅವರ 'ಪಿಯರೋ ಲ್ಯೂನೈರ್' (Pierrot Lunaire, 1912) ಈ ಅವಧಿಯ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ.

ಅಟೋನಲ್ ಸಂಗೀತವನ್ನು ರಚಿಸಲು ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾದ ವಿಧಾನವನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ, ಅವರು 1920ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, '12-ಟೋನ್ ತಂತ್ರ' ಅಥವಾ 'ಸೀರಿಯಲಿಸಂ' (serialism) ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು. ಈ ತಂತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ, ಒಂದು ಸಂಗೀತ ಕೃತಿಯು, ಕ್ರೊಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಸ್ಕೇಲ್‌ನ (chromatic scale) ಎಲ್ಲಾ 12 ಸ್ವರಗಳನ್ನು, ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ (tone row), ಒಮ್ಮೆ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಿ, ರಚಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಸ್ವರವನ್ನು, ಉಳಿದ 11 ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಬಳಸುವವರೆಗೆ, ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವಂತಿಲ್ಲ. ಈ ವಿಧಾನವು, ಸಂಯೋಜಕನಿಗೆ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸ್ವರತೆಯ ನಿಯಮಗಳಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಕ್ತನಾಗಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಶೋನ್‌ಬರ್ಗ್ ಅವರ ಈ ಆಮೂಲಾಗ್ರ ಆವಿಷ್ಕಾರವು, ಅನೇಕರಿಂದ ತೀವ್ರ ಟೀಕೆಗೆ ಗುರಿಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರ ಸಂಗೀತವನ್ನು 'ಕಠೋರ' ಮತ್ತು 'ಅಸಂಗತ' (dissonant) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅವರ ವಿಚಾರಗಳು, ಆಂಟನ್ ವೆಬರ್ನ್ ಮತ್ತು ಅಲ್ಬನ್ ಬರ್ಗ್ ಅವರಂತಹ ಅವರ ಶಿಷ್ಯರ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ನಂತರದ ಪೀಳಿಗೆಯ ಅನೇಕ ಸಂಯೋಜಕರ ಮೇಲೆ ಆಳವಾದ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದವು. ಅವರು ನಾಜಿ ಆಡಳಿತದಿಂದಾಗಿ, 1934 ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಹೋದರು. ಶೋನ್‌ಬರ್ಗ್ ಅವರು ಆಧುನಿಕ ಸಂಗೀತದ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.