1994-07-04: ರುವಾಂಡನ್ ನರಮೇಧದ ಅಂತ್ಯ: ಕಿ Kigali ವಿಮೋಚನೆ

ಜುಲೈ 4, 1994 ರಂದು, 'ರುವಾಂಡನ್ ಪೇಟ್ರಿಯಾಟಿಕ್ ಫ್ರಂಟ್' (Rwandan Patriotic Front - RPF) ಎಂಬ ಟುಟ್ಸಿ ನೇತೃತ್ವದ ಬಂಡುಕೋರರ ಸೈನ್ಯವು ರುವಾಂಡಾದ ರಾಜಧಾನಿ ಕಿ Kigali ಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಈ ಘಟನೆಯು 100 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಡೆದ ಭೀಕರ ರುವಾಂಡನ್ ನರಮೇಧದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿತು. ಈ ನರಮೇಧದಲ್ಲಿ, ಹುಟು ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಉಗ್ರಗಾಮಿಗಳು ಸುಮಾರು 800,000 ರಿಂದ ಒಂದು ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರನ್ನು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಟುಟ್ಸಿ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರನ್ನು ಮತ್ತು ಸೌಮ್ಯವಾದಿ ಹುಟುಗಳನ್ನು, ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಕಗ್ಗೊಲೆ ಮಾಡಿದ್ದರು. 1994ರ ಏಪ್ರಿಲ್ 6 ರಂದು, ರುವಾಂಡಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜುವೆನಾಲ್ ಹಬ್ಯಾರಿಮಾನಾ (ಒಬ್ಬ ಹುಟು) ಅವರಿದ್ದ ವಿಮಾನವನ್ನು ಹೊಡೆದುರುಳಿಸಿದ ನಂತರ ಈ ನರಮೇಧ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಈ ಕೃತ್ಯಕ್ಕೆ ಟುಟ್ಸಿ ಬಂಡುಕೋರರೇ ಕಾರಣವೆಂದು ಆರೋಪಿಸಿ, ಹುಟು ಉಗ್ರಗಾಮಿಗಳು (ಇಂಟರಾಹಮ್ವೆ - Interahamwe ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ಟುಟ್ಸಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಪೂರ್ವ-ಯೋಜಿತ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ರೇಡಿಯೋ ಮೂಲಕ ದ್ವೇಷದ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಹುಟು ನಾಗರಿಕರನ್ನು ತಮ್ಮ ಟುಟ್ಸಿ ನೆರೆಹೊರೆಯವರನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವಂತೆ ಪ್ರಚೋದಿಸಿದರು.

ಈ ನರಮೇಧವು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮುದಾಯವು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಲು ವಿಫಲವಾಯಿತು. ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಶಾಂತಿಪಾಲನಾ ಪಡೆಗಳು (UNAMIR) ರುವಾಂಡಾದಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಅವುಗಳಿಗೆ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡವನ್ನು ತಡೆಯುವ ಅಧಿಕಾರ ಅಥವಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ಪಾಲ್ ಕಗಾಮೆ (ಇಂದಿನ ರುವಾಂಡಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ) ಅವರ ನೇತೃತ್ವದ RPF, ಉಗಾಂಡಾದಿಂದ ರುವಾಂಡಾದ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಅವರು ದೇಶದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣದ ಕಡೆಗೆ ಮುನ್ನಡೆದು, ಸರ್ಕಾರಿ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಸೋಲಿಸುತ್ತಾ ಬಂದರು. ಜುಲೈ 4 ರಂದು ಕಿ Kigali ಯ ಪತನವು ಹುಟು ಉಗ್ರಗಾಮಿ ಸರ್ಕಾರದ ಕುಸಿತವನ್ನು ಸೂಚಿಸಿತು. ಇದರ ನಂತರ, RPF ದೇಶದ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ತನ್ನ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. RPF ನ ವಿಜಯವು ನರಮೇಧವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿತು, ಆದರೆ ಇದು ಸುಮಾರು ಎರಡು ಮಿಲಿಯನ್ ಹುಟು ನಿರಾಶ್ರಿತರು ನೆರೆಯ ದೇಶವಾದ ಜೈರ್‌ಗೆ (ಈಗಿನ ಡೆಮಾಕ್ರಟಿಕ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ ಕಾಂಗೋ) ಪಲಾಯನ ಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇದು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಮಾನವೀಯ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಅಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. ಜುಲೈ 4 ಅನ್ನು ರುವಾಂಡಾದಲ್ಲಿ 'ವಿಮೋಚನಾ ದಿನ' (Liberation Day) ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ನರಮೇಧದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಿದರೂ, ಆ ಭೀಕರ ದಿನಗಳ ನೋವು ಮತ್ತು ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಸಹ ಹೊತ್ತು ತರುತ್ತದೆ.