1905-07-20: ಬಂಗಾಳ ವಿಭಜನೆಯ ಅಧಿಕೃತ ಘೋಷಣೆ

ಜುಲೈ 20, 1905 ರಂದು, ಅಂದಿನ ಭಾರತದ ವೈಸ್‌ರಾಯ್ (Viceroy of India), ಲಾರ್ಡ್ ಕರ್ಜನ್ (Lord Curzon) ಅವರು, ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯವನ್ನು (Bengal Presidency) ವಿಭಜಿಸುವ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು, ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ನಿರ್ಧಾರವು, ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತಾವಾದದ (Indian nationalism) ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಮತ್ತು ವಿವಾದಾತ್ಮಕ, ತಿರುವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು, ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯವು, ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕವಾಗಿ, ತುಂಬಾ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು, ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಆಳಲು, ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿದೆ ಎಂದು, ವಿಭಜನೆಗೆ ಕಾರಣವನ್ನು ನೀಡಿತು. ಆದರೆ, ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿಗಳು, ಈ ವಿಭಜನೆಯ, ನಿಜವಾದ ಉದ್ದೇಶವು, ಬ್ರಿಟಿಷರ, 'ಒಡೆದು ಆಳುವ ನೀತಿ' (divide and rule policy) ಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ ಎಂದು, ತೀವ್ರವಾಗಿ ಆರೋಪಿಸಿದರು. ವಿಭಜನೆಯ ಯೋಜನೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಬಂಗಾಳವನ್ನು, ಎರಡು ಹೊಸ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಯಿತು. ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳವು, ಹಿಂದೂ-ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿ ಉಳಿದರೆ, ಪೂರ್ವ ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಅಸ್ಸಾಂ ಅನ್ನು, ಮುಸ್ಲಿಂ-ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರಾಂತ್ಯವಾಗಿ, ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿಗಳು, ಇದು, ಬಂಗಾಳದ ಹಿಂದೂಗಳು ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಮರ ನಡುವೆ, ಕೋಮು ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಒಡಕನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ, ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತಾವಾದಿ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು, ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಲು, ಮಾಡಿದ ಒಂದು ಪ್ರಯತ್ನವೆಂದು, ಖಂಡಿಸಿದರು.

ಈ ಘೋಷಣೆಯು, ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ದೇಶದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ, ತೀವ್ರವಾದ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. 'ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ' (Swadeshi movement) ಯು, ಈ ವಿಭಜನೆಯ, ನೇರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಚಳುವಳಿಯು, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರಕುಗಳನ್ನು, ಬಹಿಷ್ಕರಿಸಲು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ನಿರ್ಮಿತ, ಸರಕುಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು, ಜನರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿತು. ತೀವ್ರವಾದ ಮತ್ತು ನಿರಂತರವಾದ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳ, ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು, 1911 ರಲ್ಲಿ, ಬಂಗಾಳ ವಿಭಜನೆಯನ್ನು, ರದ್ದುಗೊಳಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ವಿಭಜನೆಯು, ಹಿಂದೂ-ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಂಬಂಧಗಳ ಮೇಲೆ, ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ, ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಬೀರಿತು ಮತ್ತು ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಮುಸ್ಲಿಂ ಲೀಗ್‌ನ (All-India Muslim League) ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ, ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಯಿತು.