ಇಂದಿನ ಜಗತ್ತು ಭೌಗೋಳಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಗಳು, ಆರ್ಥಿಕ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರ ಸಮೀಕರಣಗಳ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ದಶಕಗಳಿಂದ ಜಾಗತಿಕ ಹಣಕಾಸು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಅಧಿಪತ್ಯ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದ ಅಮೆರಿಕನ್ ಡಾಲರ್‌ನ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಬಲ ಪ್ರವೃತ್ತಿ "ಡಿ-ಡಾಲರೈಸೇಶನ್" (ಡಾಲರ್ ಮೇಲಿನ ಅವಲಂಬನೆ ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸುವುದು) ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತಿದೆ. ಹಲವು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ತಮ್ಮ ಆರ್ಥಿಕ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯ ಒತ್ತಡಗಳಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪರ್ಯಾಯ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿವೆ. ಈ ಜಾಗತಿಕ ಪಲ್ಲಟದ ನಡುವೆಯೇ, ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (RBI) ಜುಲೈ 11, 2022 ರಂದು ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಸುತ್ತೋಲೆಯನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿತು. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ನಿಯಂತ್ರಕ ಬದಲಾವಣೆಯಾಗಿರದೆ, ಭಾರತ ತನ್ನ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲು ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ತನ್ನದೇ ಆದ ಛಾಪು ಮೂಡಿಸಲು ಇಟ್ಟ ಒಂದು ದಿಟ್ಟ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿತ್ತು.
ಈ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವೇ "ವಿಶೇಷ ರೂಪಾಯಿ ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆ" (Special Rupee Vostro Account - SRVA). ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯಾಪಾರ ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಗಳಲ್ಲಿ (INR) ನಡೆಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಒಂದು ಪ್ರಬಲ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಸವಾಲುಗಳಿಗೆ ಭಾರತದ ಉತ್ತರವಾಗಿದ್ದು, ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸುವ ಬೃಹತ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಮೊದಲ ಮೆಟ್ಟಿಲಾಗಿದೆ. ಈ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ, ಈ ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆಗಳು ಯಾವುವು, ಅವು ಈಗ ಏಕೆ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿವೆ, ಭಾರತ ಮತ್ತು ಅದರ ಪಾಲುದಾರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಇದರಿಂದಾಗುವ ಪ್ರಯೋಜನಗಳೇನು ಮತ್ತು ಈ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸವಾಲುಗಳೇನು ಎಂಬುದನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲಾಗುವುದು.
ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆ ಎಂದರೇನು? ಒಂದು ಸರಳ ವಿವರಣೆ
ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ "ನೋಸ್ಟ್ರೋ" ಮತ್ತು "ವೋಸ್ಟ್ರೋ" ಎಂಬ ಪದಗಳು ಗೊಂದಲಮಯವೆಂದು ತೋರಿದರೂ, ಅವು ಒಂದೇ ನಾಣ್ಯದ ಎರಡು ಮುಖಗಳಿದ್ದಂತೆ. ಈ ಪದಗಳು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಭಾಷೆಯಿಂದ ಬಂದಿದ್ದು, ನೋಸ್ಟ್ರೋ ಎಂದರೆ "ನಮ್ಮದು" ಮತ್ತು ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಎಂದರೆ "ನಿಮ್ಮದು" ಎಂದರ್ಥ.
ನೋಸ್ಟ್ರೋ ಮತ್ತು ವೋಸ್ಟ್ರೋ: ಸರಳ ಉದಾಹರಣೆ
ಇದನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ಭಾರತದ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (SBI), ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಡಾಲರ್ ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅಲ್ಲಿನ ಸಿಟಿಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಖಾತೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುತ್ತದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸೋಣ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ SBI ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ, ಇದು ನೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆ – ಅಂದರೆ, 'ನಮ್ಮ' ಹಣ 'ನಿಮ್ಮ' (ಸಿಟಿಬ್ಯಾಂಕ್) ಬಳಿ ಇದೆ.
ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿರುವ ಸಿಟಿಬ್ಯಾಂಕ್ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ, ಇದು ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆ – ಅಂದರೆ, 'ನಿಮ್ಮ' (SBI) ಹಣ 'ನಮ್ಮ' ಬಳಿ ಇದೆ.
ಇವೆರಡೂ ಒಂದೇ ಖಾತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಣ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಈ ಖಾತೆಗಳನ್ನು "ಕರೆಸ್ಪಾಂಡೆಂಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳು" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ.
"ವಿಶೇಷ" ರೂಪಾಯಿ ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆ (SRVA)
ಸಾಮಾನ್ಯ ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆಗಳು ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದರೂ, RBI ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿರುವ ಚೌಕಟ್ಟು "ವಿಶೇಷ ರೂಪಾಯಿ ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆ" (SRVA) ಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ. ಇದರ ಏಕೈಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದೇಶವೆಂದರೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯಾಪಾರ ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಗಳಲ್ಲಿ (INR) ನಡೆಸುವುದು. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕಾಯ್ದೆ (FEMA), 1999 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
RBI ಯ ಜುಲೈ 11, 2022 ರ ಸುತ್ತೋಲೆಯ ಪ್ರಕಾರ, SRVA ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಆಧಾರಸ್ತಂಭಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ :
ಇನ್‌ವಾಯ್ಸಿಂಗ್ (ಬೆಲೆಪಟ್ಟಿ): ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಮದು ಮತ್ತು ರಫ್ತುಗಳ ಬೆಲೆಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಬಹುದು.
ವಿನಿಮಯ ದರ: ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ ಮತ್ತು ಪಾಲುದಾರ ದೇಶದ ಕರೆನ್ಸಿಯ ನಡುವಿನ ವಿನಿಮಯ ದರವನ್ನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯೇ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಎರಡೂ ಕಡೆಯವರಿಗೆ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
ವಹಿವಾಟು ಪಾವತಿ (ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್): ಅಂತಿಮ ಪಾವತಿಯನ್ನು ರೂಪಾಯಿಗಳಲ್ಲೇ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಡಾಲರ್‌ನಂತಹ ಮೂರನೇ ಕರೆನ್ಸಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿವಾರಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
ವಹಿವಾಟು ಹೇಗೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ?
ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವನ್ನು ಸರಳ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು:
ಹಂತ 1 - ಖಾತೆ ತೆರೆಯುವುದು: ಪಾಲುದಾರ ದೇಶದ ಒಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ರಷ್ಯಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್) ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅಧಿಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ, UCO ಬ್ಯಾಂಕ್) SRVA ಖಾತೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಲು ಅನುಮತಿ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸಲು, RBI ಅನೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವಾನುಮತಿಯ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿದೆ.
ಹಂತ 2 - ಭಾರತದ ಆಮದುಗಳಿಗೆ ಪಾವತಿ: ಭಾರತೀಯ ಕಂಪನಿಯೊಂದು ರಷ್ಯಾದಿಂದ ಕಚ್ಚಾ ತೈಲವನ್ನು ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ರೂಪಾಯಿಗಳಲ್ಲೇ ಪಾವತಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಹಣವು UCO ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ರಷ್ಯಾದ ಬ್ಯಾಂಕಿನ SRVA ಖಾತೆಗೆ ಜಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಹಂತ 3 - ಭಾರತದ ರಫ್ತುದಾರರಿಗೆ ಪಾವತಿ: ಭಾರತೀಯ ಕಂಪನಿಯೊಂದು ರಷ್ಯಾಕ್ಕೆ ಔಷಧೀಯ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ರಫ್ತು ಮಾಡಿದರೆ, ಅದಕ್ಕೆ ರೂಪಾಯಿಗಳಲ್ಲೇ ಪಾವತಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹಣವನ್ನು UCO ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಅದೇ ರಷ್ಯಾದ ಬ್ಯಾಂಕಿನ SRVA ಖಾತೆಯಿಂದ ಕಡಿತಗೊಳಿಸಿ ರಫ್ತುದಾರನ ಖಾತೆಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಹಿಂದಿನ ನಿಜವಾದ ನಾವೀನ್ಯತೆ ಕೇವಲ ಖಾತೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಒಂದು ಔಪಚಾರಿಕ, ಸರ್ಕಾರಿ ಬೆಂಬಲಿತ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು (ecosystem) ನಿರ್ಮಿಸಿರುವುದು. ದಶಕಗಳಿಂದ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯಾಪಾರವು ಡಾಲರ್ ಎಂಬ "ಮುಖ್ಯ ಹೆದ್ದಾರಿ"ಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿತ್ತು. ಇದು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಕರೆನ್ಸಿ ಪರಿವರ್ತನೆ (ರೂಪಾಯಿಯಿಂದ ಡಾಲರ್, ನಂತರ ಡಾಲರ್‌ನಿಂದ ಬೇರೆ ಕರೆನ್ಸಿಗೆ) ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ವೆಚ್ಚಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. RBI ಯ SRVA ಚೌಕಟ್ಟು, ಈ ಡಾಲರ್ ಹೆದ್ದಾರಿಯನ್ನು ಬೈಪಾಸ್ ಮಾಡಿ, ಎರಡು ದೇಶಗಳ ನಡುವೆ ನೇರವಾದ "ರೂಪಾಯಿ ಹೆದ್ದಾರಿ"ಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. ಈ ಹೊಸ ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸುಗಮ ಸಂಚಾರಕ್ಕೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡಲು ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಸರಳಗೊಳಿಸಿರುವುದು, ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಭಾರತದ ಸ್ಪಷ್ಟ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ರೂಪಾಯಿ ವಹಿವಾಟು: ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಜಗತ್ತಿಗೆ ಇದರ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಏಕೆ?
ರೂಪಾಯಿ ವಹಿವಾಟು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕೇವಲ ಭಾರತದ ಅಗತ್ಯವಲ್ಲ, ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಜಾಗತಿಕ ಆರ್ಥಿಕ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಹಲವು ದೇಶಗಳಿಗೂ ಇದು ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ.
ಜಾಗತಿಕ ಸನ್ನಿವೇಶ: ಡಿ-ಡಾಲರೈಸೇಶನ್ ಅಲೆ
ಡಿ-ಡಾಲರೈಸೇಶನ್ ಎಂದರೆ ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ದೇಶಗಳು ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯ ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕಾಗಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಡಾಲರ್ ಮೇಲಿನ ಅವಲಂಬನೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಈ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗೆ ಹಲವಾರು ಕಾರಣಗಳಿವೆ:
ಡಾಲರ್‌ನ ಅಸ್ತ್ರೀಕರಣ (Weaponization of the Dollar): ಅಮೆರಿಕವು ತನ್ನ ಡಾಲರ್ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಮತ್ತು SWIFT ನಂತಹ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೇಲಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಇತರ ದೇಶಗಳ ಮೇಲೆ ಆರ್ಥಿಕ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಹೇರುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಹಲವು ದೇಶಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪರ್ಯಾಯ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ.
ಅಮೆರಿಕದ ಹಣಕಾಸು ನೀತಿಯ ಪರಿಣಾಮಗಳು: ಅಮೆರಿಕದ ಫೆಡರಲ್ ರಿಸರ್ವ್ ತನ್ನ ದೇಶದ ಹಣದುಬ್ಬರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಬಡ್ಡಿದರಗಳನ್ನು ಏರಿಸಿದಾಗ, ಭಾರತದಂತಹ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಂದ ಬಂಡವಾಳವು ಹೊರಹೋಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಆ ದೇಶಗಳ ಕರೆನ್ಸಿಗಳನ್ನು ಅಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಹಾನಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಈ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಜಾಗತಿಕ ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯ ಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಡಾಲರ್‌ನ ಪಾಲು 2001 ರಲ್ಲಿ 70% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದು, ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 58-59% ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಈಗ ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು ಇತರ ಕರೆನ್ಸಿಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿವೆ.
ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಉದ್ದೇಶಗಳು
ರೂಪಾಯಿಯ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ: ಇದು ಭಾರತದ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ. ಜಾಗತಿಕ ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕೇವಲ 1.6% ರಷ್ಟು ಪಾಲು ಹೊಂದಿರುವ ರೂಪಾಯಿಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೆ ಜಾಗತಿಕ ಮನ್ನಣೆ ತಂದುಕೊಡುವುದು SRVA ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ.
ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ (ಆತ್ಮನಿರ್ಭರತೆ): ಡಾಲರ್ ಮೇಲಿನ ಅವಲಂಬನೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ, ಭಾರತವು ತನ್ನ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಬಾಹ್ಯ ಆಘಾತಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದ ಹಣಕಾಸು ನೀತಿಯ ಏರಿಳಿತಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇದು ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದ ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಹೊಂದುವ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಬಹುದು.
ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿಯ ಸಾಧನ: SRVA ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಒಂದು ಪ್ರಬಲ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿದೆ. ರಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಇರಾನ್‌ನಂತಹ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಪ್ರಮುಖ ಪಾಲುದಾರರ ಮೇಲೆ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿದ್ದರೂ, ಅವರೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಇದು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುತ್ತದೆ.
ಇತರ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಇದರ ಪ್ರಯೋಜನವೇನು?
ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯದ ಕೊರತೆ ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಆಸರೆ: ಆಫ್ರಿಕಾ, ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ (ಶ್ರೀಲಂಕಾ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಮೆರಿಕದ ಅನೇಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಡಾಲರ್ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿವೆ. SRVA ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಅವರಿಗೆ ಭಾರತದಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಆರ್ಥಿಕತೆಯೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಒಂದು ಜೀವನಾಡಿಯಾಗಿದೆ.
ವೆಚ್ಚ ಕಡಿತ ಮತ್ತು ಅಪಾಯದ ಹಂಚಿಕೆ: ಯಾವುದೇ ಪಾಲುದಾರ ದೇಶಕ್ಕೆ, ಡಾಲರ್ ಅನ್ನು ಬೈಪಾಸ್ ಮಾಡುವುದೆಂದರೆ ಕರೆನ್ಸಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ವೆಚ್ಚಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಡಾಲರ್‌ನ ಮೌಲ್ಯದ ಏರಿಳಿತಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಅವರ ಆರ್ಥಿಕ ಅಪಾಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, SRVA ಉಪಕ್ರಮವು ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು (ಸ್ಥಿರತೆ, ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ) ಮತ್ತು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಗಳನ್ನು (ರೂಪಾಯಿಯ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ) ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪೂರೈಸುವ ಒಂದು ಸುಶಿಕ್ಷಿತ ಭೌಗೋಳಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ತಂತ್ರವಾಗಿದೆ. ಜಾಗತಿಕ ಪರಿಸರವು ಒಡ್ಡುವ ಬೆದರಿಕೆ ಮತ್ತು ಅವಕಾಶ ಎರಡನ್ನೂ ಭಾರತವು ತನ್ನ ಅನುಕೂಲಕ್ಕೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಉಕ್ರೇನ್ ಸಂಘರ್ಷದ ನಂತರ ರಷ್ಯಾದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳು ತೀವ್ರಗೊಂಡ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅಂದರೆ ಜುಲೈ 2022 ರಲ್ಲಿ ಈ ನೀತಿಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದದ್ದು ಅತ್ಯಂತ ಸಮಯೋಚಿತವಾಗಿತ್ತು.
ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳ ಮೇಲೆ ಇದರ ಪರಿಣಾಮವೇನು?
ರೂಪಾಯಿ ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿನ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ನೇರ ಮತ್ತು ಪರೋಕ್ಷ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ತರುತ್ತದೆ.
ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಬೃಹತ್ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು
ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಿರವಾದ ರೂಪಾಯಿ: ಆಮದುಗಳಿಗೆ ಪಾವತಿಸಲು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಡಾಲರ್‌ಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುವ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ, ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ರೂಪಾಯಿಯ ವಿನಿಮಯ ದರವನ್ನು ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತೀವ್ರ ಕುಸಿತವನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. ನಿವ್ವಳ ಆಮದು ದೇಶವಾಗಿರುವ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಇದು ದೊಡ್ಡ ಲಾಭ.
ಸರ್ಕಾರಿ ಸಾಲಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಆಧಾರಸ್ತಂಭ: ವಿದೇಶಿ ಪಾಲುದಾರರು ತಮ್ಮ SRVA ಖಾತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾದ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಭದ್ರತಾ ಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ (G-Secs) ಮತ್ತು ಖಜಾನೆ ಹುಂಡಿಗಳಲ್ಲಿ (Treasury Bills) ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡಿರುವುದು ಒಂದು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಸರ್ಕಾರದ ಸಾಲಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ಸ್ಥಿರವಾದ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಮೂಲವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ವಿತ್ತೀಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಬಾಂಡ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹೂಡಿಕೆಯ ಮೇಲಿನ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿರುವುದು ಇದನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಯಾಗಿಸಿದೆ.
ಹೆಚ್ಚಿದ ವಿತ್ತೀಯ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವ: ಡಾಲರ್ ಮೇಲಿನ ಅವಲಂಬನೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದರಿಂದ, RBI ಗೆ ಬಾಹ್ಯ ಕರೆನ್ಸಿ ಒತ್ತಡಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವ ಬದಲು ದೇಶೀಯ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ನೀತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಿಗುತ್ತದೆ.
ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮಗಳಿಗೆ ನೇರ ಲಾಭಗಳು
ಶೂನ್ಯ ವಿನಿಮಯ ದರ ಅಪಾಯ: ರೂಪಾಯಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ರಫ್ತುದಾರನಿಗೆ ತನಗೆ ಎಷ್ಟು ಹಣ ಬರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿದಿರುತ್ತದೆ. ಪಾವತಿ ಬರುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ರೂಪಾಯಿಯ ಮೌಲ್ಯ ಕುಸಿದರೆ ನಷ್ಟವಾಗುವ ಅಪಾಯ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ನಿಶ್ಚಿತತೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.
ಗಣನೀಯ ವೆಚ್ಚ ಉಳಿತಾಯ: ಉದ್ಯಮಗಳು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಕರೆನ್ಸಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಶುಲ್ಕಗಳನ್ನು (forex spreads) ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಫಾರ್ವರ್ಡ್ ಕಾಂಟ್ರಾಕ್ಟ್‌ಗಳಂತಹ ದುಬಾರಿ ಹೆಡ್ಜಿಂಗ್ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಈ ಉಳಿತಾಯವು ಭಾರತೀಯ ಸರಕು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಜಾಗತಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಸರಳ ಮತ್ತು ವೇಗದ ಪಾವತಿಗಳು: ಡಾಲರ್ ಮೂಲಕ ನಡೆಯುವ ಬಹು-ಹಂತದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಿಂತ ನೇರವಾಗಿ ರೂಪಾಯಿಯಿಂದ ಸ್ಥಳೀಯ ಕರೆನ್ಸಿಗೆ ಪಾವತಿ ಮಾಡುವುದು ವೇಗವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಕಾಗದಪತ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅತ್ಯಂತ ಚತುರ ಭಾಗವೆಂದರೆ, SRVA ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಹಣವನ್ನು G-Sec ಹೂಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ಜೋಡಿಸಿರುವುದು. ಇದು ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಕರೆನ್ಸಿ ಒಪ್ಪಂದಗಳ ದೊಡ್ಡ ದೌರ್ಬಲ್ಯವಾದ "ವ್ಯಾಪಾರ ಅಸಮತೋಲನ" ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ರಷ್ಯಾದಂತಹ ದೇಶವು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ರಫ್ತು ಮಾಡಿದಾಗ, ಅವರ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ ರೂಪಾಯಿಗಳು ರಾಶಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಹಣವನ್ನು ಏನು ಮಾಡುವುದು ಎಂಬುದು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿತ್ತು. RBI ಯ ಪರಿಹಾರವು ಈ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತ, ಸರ್ಕಾರಿ ಬೆಂಬಲಿತ G-Sec ಗಳಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಇದು ತಕ್ಷಣವೇ ವಿದೇಶಿ ಪಾಲುದಾರರಿಗೆ ನಿಷ್ಪ್ರಯೋಜಕ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಆದಾಯ-ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಹೂಡಿಕೆಯನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿತು. ಇದು ರೂಪಾಯಿ ವಹಿವಾಟನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಭಾರತದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸಲು ಹೊಸ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ತೆರೆಯುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಗತಿಯ ಹಾದಿ: ಯಶಸ್ಸಿನ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವಿಕ ಚಿತ್ರಣ
ರೂಪಾಯಿ ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕೇವಲ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಾಗಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ವೇಗವಾಗಿ ಅಳವಡಿಕೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. 2023 ರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ 22 ದೇಶಗಳು SRVA ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, 2025 ರ ಆರಂಭದ ವೇಳೆಗೆ ಈ ಸಂಖ್ಯೆ 30 ದೇಶಗಳಿಗೆ ಏರಿದೆ. ಈ ದೇಶಗಳ 123 ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಭಾರತದ 26 ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 156 SRVA ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆದಿವೆ. ಈ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲಿನ ಜಾಗತಿಕ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ರೂಪಾಯಿ ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು
ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕವು ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಜಾಗತಿಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಗಮನಿಸಿ: ಈ ಪಟ್ಟಿಯು ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣವಲ್ಲ. ಭಾಗವಹಿಸುವ ದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ.
| ರಷ್ಯಾ | ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್, HDFC ಬ್ಯಾಂಕ್, ICICI ಬ್ಯಾಂಕ್, ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಯೂಕೋ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಇಂಡಸಿಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ |
| ಯುಎಇ (UAE) | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ, ಮಶ್ರಿಕ್‌ಬ್ಯಾಂಕ್, ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ |
| ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್ (UK) | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ, ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ |
| ಜರ್ಮನಿ | (ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ದೇಶವು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದೆ) |
| ಸಿಂಗಾಪುರ | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ, ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ |
| ಶ್ರೀಲಂಕಾ | ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, HDFC ಬ್ಯಾಂಕ್, ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಚಾರ್ಟರ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ |
| ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ | ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ICICI ಬ್ಯಾಂಕ್, ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಚಾರ್ಟರ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ |
| ಮಾರಿಷಸ್ | (ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ದೇಶವು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದೆ) |
| ಮಲೇಷ್ಯಾ | (ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ದೇಶವು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದೆ) |
| ಇಸ್ರೇಲ್ | (ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ದೇಶವು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದೆ) |
| ಕೀನ್ಯಾ | ICICI ಬ್ಯಾಂಕ್, ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ, ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ |
| ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ, ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ |
ಕೇಸ್ ಸ್ಟಡಿ 1: ಭಾರತ-ರಷ್ಯಾ ಸಂಬಂಧ – ಒಂದು ಭೌಗೋಳಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆ
2022 ರ ಉಕ್ರೇನ್ ಸಂಘರ್ಷದ ನಂತರ, ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ನಿರ್ಬಂಧಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಭಾರತವು ರಷ್ಯಾದಿಂದ ರಿಯಾಯಿತಿ ದರದಲ್ಲಿ ಕಚ್ಚಾ ತೈಲವನ್ನು ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಈ ಬೃಹತ್ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಡಾಲರ್-ರಹಿತವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲು SRVA ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಪ್ರಮುಖ ಮಾಧ್ಯಮವಾಯಿತು.
ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇದು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸವಾಲನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು: ವ್ಯಾಪಾರ ಕೊರತೆ. ಭಾರತದ ಆಮದುಗಳು ರಫ್ತುಗಳಿಗಿಂತ ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ರಷ್ಯಾದ ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆಗಳಲ್ಲಿ ಶತಕೋಟಿ ಡಾಲರ್‌ಗಳಷ್ಟು ಮೌಲ್ಯದ ರೂಪಾಯಿಗಳು ಸಂಗ್ರಹವಾದವು (ಒಂದು ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು $8 ಶತಕೋಟಿ). ಈ "ರೂಪಾಯಿ ಸಮಸ್ಯೆ"ಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು, ಸಂಗ್ರಹವಾದ ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೇ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಾಯಿತು. 2024-25ರ ವರದಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ರಷ್ಯಾ ಈ ಹಣವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಭದ್ರತಾ ಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳು ಹಾಗೂ ರಕ್ಷಣಾ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿದ್ದ ಹಣವು ಸುಮಾರು ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು. ಇದು "ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಹೂಡಿಕೆ" ತಂತ್ರದ ನೈಜ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಈ ವ್ಯಾಪಾರವು ಅಮೆರಿಕದ ಕೆಂಗಣ್ಣಿಗೆ ಗುರಿಯಾಗಿದ್ದು, ಭಾರತದ ಮೇಲೆ 50% ವರೆಗೆ ದಂಡನಾತ್ಮಕ ಸುಂಕಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಾರತವು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಭೌಗೋಳಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ಒತ್ತಡವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಕೇಸ್ ಸ್ಟಡಿ 2: ಭಾರತ-ಯುಎಇ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ – ಆಳವಾದ ಏಕೀಕರಣದ ನೀಲನಕ್ಷೆ
ಯುಎಇ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲಿತ ವ್ಯಾಪಾರ ಪಾಲುದಾರರಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಎರಡು ದೇಶಗಳು ಕೇವಲ SRVA ಖಾತೆಗಷ್ಟೇ ಸೀಮಿತವಾಗದೆ, ಒಂದು ಸಮಗ್ರ "ಸ್ಥಳೀಯ ಕರೆನ್ಸಿ ವಸಾಹತು ವ್ಯವಸ್ಥೆ" (Local Currency Settlement System - LCSS) ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿವೆ.
ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಡಿ ಮೊದಲ ವಹಿವಾಟುಗಳು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದ್ದವು: ಯುಎಇಯ ಚಿನ್ನದ ರಫ್ತುದಾರರೊಬ್ಬರು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ 25 ಕೆಜಿ ಚಿನ್ನವನ್ನು ₹12.84 ಕೋಟಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದರು. ನಂತರ, ಯುಎಇಯ ADNOC ಕಂಪನಿಯು ಇಂಡಿಯನ್ ಆಯಿಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್‌ಗೆ 1 ದಶಲಕ್ಷ ಬ್ಯಾರೆಲ್ ಕಚ್ಚಾ ತೈಲವನ್ನು ರೂಪಾಯಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿತು. ಈ ಯಶಸ್ವಿ ವಹಿವಾಟುಗಳು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದವು.
ಯುಎಇ ಒಪ್ಪಂದದ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಅಂಶವೆಂದರೆ, ಚಿಲ್ಲರೆ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಜೋಡಣೆ: ಭಾರತದ UPI ಅನ್ನು ಯುಎಇಯ IPP ಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು RuPay ಅನ್ನು UAESWITCH ನೊಂದಿಗೆ ಲಿಂಕ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ದೊಡ್ಡ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹಣ ರವಾನೆ ಮಾಡುವ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಅನಿವಾಸಿ ಭಾರತೀಯರಿಗೂ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.
ರಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಯುಎಇಯ ಈ ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಕರಣಗಳು SRVA ನೀತಿಯು ಏಕರೂಪದ್ದಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಒಂದು ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧನ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಭಾರತವು ಪ್ರತಿ ದೇಶದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಈ ನೀತಿಯ ವಿವಿಧ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಅದರ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.
ಭಾಗ 5: ಮುಂದಿರುವ ಸವಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಹಾರಗಳು
ರೂಪಾಯಿ ವಹಿವಾಟಿನ ಹಾದಿ ಸುಗಮವಾಗಿಲ್ಲ. ಹಲವಾರು ಗಂಭೀರ ಸವಾಲುಗಳು ಈ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಯೋಜನೆಗೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಿವೆ.
ನಿರಂತರ ವ್ಯಾಪಾರ ಅಸಮತೋಲನ: ಇದು ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅತಿದೊಡ್ಡ ದೌರ್ಬಲ್ಯ. ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ರಫ್ತು ಮಾಡಿ, ಕಡಿಮೆ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ದೇಶಗಳಿಗೆ (ರಷ್ಯಾ, ಚೀನಾದಂತಹ) ತಮ್ಮ ಖಾತೆಗಳಲ್ಲಿ ರೂಪಾಯಿಗಳು ಸಂಗ್ರಹವಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಬಹುದಾದರೂ, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಜಾಗತಿಕ ವಹಿವಾಟುಗಳಿಗೆ ಡಾಲರ್‌ನಂತಹ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಬಹುದಾದ ಕರೆನ್ಸಿಯ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ.
ಭಾಗಶಃ ಪರಿವರ್ತನೀಯತೆಯ ಗೋಡೆ: ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಯು ಬಂಡವಾಳ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೀಯವಲ್ಲ (not fully convertible on the capital account). ಅಂದರೆ, ವಿದೇಶಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ತಮ್ಮ ರೂಪಾಯಿ ಆಸ್ತಿಗಳನ್ನು (ವ್ಯಾಪಾರ ಅಥವಾ ಹೂಡಿಕೆಯಿಂದ ಬಂದದ್ದು) ಸುಲಭವಾಗಿ ಡಾಲರ್ ಅಥವಾ ಯುರೋಗಳಿಗೆ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ ದೇಶದಿಂದ ಹೊರಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ರೂಪಾಯಿಯು ನಿಜವಾದ ಜಾಗತಿಕ ಮೀಸಲು ಕರೆನ್ಸಿಯಾಗಲು ಇದು ಅತಿದೊಡ್ಡ ಅಡಚಣೆಯಾಗಿದೆ.
ಆಳವಾದ ಮತ್ತು ದ್ರವ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆ: ರೂಪಾಯಿಯ ಮೇಲೆ ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ನಂಬಿಕೆ ಬರಬೇಕಾದರೆ, ಭಾರತದ ಹಣಕಾಸು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳು ಬೃಹತ್ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವಷ್ಟು ಆಳ ಮತ್ತು ದ್ರವ್ಯತೆಯನ್ನು (deep and liquid) ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆಗಳಾಗುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಪ್ರಮುಖ ಜಾಗತಿಕ ಕರೆನ್ಸಿಗಳ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಇನ್ನೂ ತಲುಪಿಲ್ಲ.
ಭೌಗೋಳಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ಚದುರಂಗ: ಅಮೆರಿಕವು ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ವಿಧಿಸಿದ ಸುಂಕಗಳು ತೋರಿಸುವಂತೆ, ಡಾಲರ್-ರಹಿತ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನಿರ್ಬಂಧಿತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ, ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಿಂದ ಭೌಗೋಳಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ಒತ್ತಡ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರತೀಕಾರವನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತವು ತನ್ನ ಆರ್ಥಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಸಮತೋಲನಗೊಳಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
ಮುಂದಿನ ದಾರಿ: ಪರಿಹಾರಗಳು
ಮೂಲಭೂತ ಪರಿಹಾರ - ಭಾರತೀಯ ರಫ್ತುಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು: ವ್ಯಾಪಾರ ಅಸಮತೋಲನವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಅತ್ಯಂತ ಸಮರ್ಥನೀಯ ಮಾರ್ಗವೆಂದರೆ, ಭಾರತೀಯ ಸರಕು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ಎಷ್ಟು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗಿಸುವುದೆಂದರೆ, ಜಗತ್ತು ತಾನಾಗಿಯೇ ಅವುಗಳನ್ನು ಬೇಡುತ್ತದೆ. ಇದು ರೂಪಾಯಿಗೆ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಜಾಗತಿಕ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಂಪೂರ್ಣ ಪರಿವರ್ತನೀಯತೆಯತ್ತ ಹಂತಹಂತದ ಪಯಣ: ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಗುರಿಯು ಬಂಡವಾಳ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೀಯವಾಗಿಸುವುದೇ ಆಗಿರಬೇಕು. ಆರ್ಥಿಕ ಆಘಾತಗಳನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇದನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ಮತ್ತು ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ.
ಹಣಕಾಸು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವುದು: ಭಾರತದ ಬಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಇಕ್ವಿಟಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಆಳಗೊಳಿಸುವ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುವುದು ಮತ್ತು RTGS ಮತ್ತು UPI ನಂತಹ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು ಅವಶ್ಯಕ.
ಭಾರತವು ಒಂದು ಮೂಲಭೂತ ವಿರೋಧಾಭಾಸವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಪಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ನೀಡುವ ಮತ್ತು ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಬಂಡವಾಳ ನಿಯಂತ್ರಣಗಳೇ, ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ರೂಪಾಯಿಯ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡ ಅಡೆತಡೆಗಳಾಗಿವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, SRVA ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು, ಭಾರತವು ತನ್ನ ನೈಜ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು (ರಫ್ತು) ಬಲಪಡಿಸುವ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಹಣಕಾಸು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಉದಾರೀಕರಣಗೊಳಿಸುವ ಬಹು-ದಶಕದ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಪಯಣದಲ್ಲಿನ ಮೊದಲ, ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಹೆಜ್ಜೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು.
ತೀರ್ಮಾನ: ಭವಿಷ್ಯದತ್ತ ಒಂದು ನೋಟ
ರೂಪಾಯಿ ವೋಸ್ಟ್ರೋ ಖಾತೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕೇವಲ ಒಂದು ತಾಂತ್ರಿಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು. ಇದು ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕತ್ವವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು, ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಚೌಕಾಶಿ ಮಾಡುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲು ಮತ್ತು ರೂಪಾಯಿಯ ವಿಸ್ತೃತ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಒಂದು ಬಹು-ಉದ್ದೇಶಿತ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ.
ಇದು "ಮ್ಯಾರಥಾನ್, ಸ್ಪ್ರಿಂಟ್ ಅಲ್ಲ" ಎಂಬುದನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಬೇಕು. ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು ಪ್ರಮುಖ ಜಾಗತಿಕ ಕರೆನ್ಸಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವ ಹಾದಿ ದೀರ್ಘವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ಅಸಮತೋಲನ, ಭೌಗೋಳಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ಒತ್ತಡಗಳಂತಹ ಸವಾಲುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ.
ಆದಾಗ್ಯೂ, SRVA ಉಪಕ್ರಮವು ಜಾಗತಿಕ ಹಣಕಾಸು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸುವವನ ಸ್ಥಾನದಿಂದ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವವನ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುವ ಭಾರತದ ಸ್ಪಷ್ಟ ಉದ್ದೇಶದ ಘೋಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವಾವಲಂಬಿ (ಆತ್ಮನಿರ್ಭರ) ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಮತ್ತು 21 ನೇ ಶತಮಾನದ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಜಾಗತಿಕ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ನ್ಯಾಯಯುತ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಭದ್ರಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಭಾರತದ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಮೂಲಾಧಾರವಾಗಿದೆ.
ಉಲ್ಲೇಖಗಳು (References):
ಪರಿಕರಗಳು
ಸಾಲದ ಮಾಸಿಕ ಕಂತು (EMI)
ಸಾಲದ ಮಾಸಿಕ ಕಂತು (EMI) ಎಂದರೆ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಯೊಂದರಿಂದ ಸಾಲ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಾಗ, ಪ್ರತಿ ಮಾಸ ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾದ ನಿಗದಿತ ಮೊತ್ತ. ಮಾಸಿಕ ಕಂತನ್ನು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮಾಡಿ.
ಹೆಸರು ಹುಡುಕಿ
ಲಿಂಗ, ಪ್ರಕಾರ, ವರ್ಗ, ಜನಪ್ರಿಯತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿ. ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿ.
ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ
ಕರ್ನಾಟಕದ ಈ ನಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ನೀವು ಪ್ರತಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೇಲೆ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ, ಆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ವಿವರಗಳು – ಹವಾಮಾನ, ಜನಸಂಖ್ಯೆ, ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳು, ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರೆ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಈ ಪುಟದ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಬಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಪುಟವನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಿ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಿ!
ದೈನಂದಿನ ಪಂಚಾಂಗ
ನಿಖರವಾದ ದೈನಂದಿನ ಪಂಚಾಂಗ ವಿವರಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಿ. ತಿಥಿ, ನಕ್ಷತ್ರ, ಯೋಗ, ಕರಣ, ಮತ್ತು ಶುಭ/ಅಶುಭ ಸಮಯಗಳ ನಿಖರವಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಿರಿ.
ಅಕ್ಷರ ಪಲ್ಲಟ
ಅಕ್ಷರ ಪಲ್ಲಟ ಆಟವು ಪದಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸುವ ಒಂದು ಸುಲಭವಾದ ಮತ್ತು ಆಡಲು ಮಜಾ ಕೊಡುವ ಆಟ. ಇದರಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿ ಹಂತದಲ್ಲೂ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಸರಿಹೊಂದಿಸಿ ಒಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ಪದವನ್ನು ಕಟ್ಟಬೇಕು. ನೀವು ಮುಂದಿನ ಹಂತಗಳಿಗೆ ಹೋದಂತೆ, ಪದಗಳು ಉದ್ದವಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಆಟವು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಸರಿ ಉತ್ತರಕ್ಕೂ ನಿಮಗೆ ಅಂಕಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ.
ತತ್ಸಮಾನ ಪ್ರಚಲಿತ
ಹೊಸ ಪ್ರಚಲಿತ ಪುಟಗಳು
