ವಿಸ್ತೀರ್ಣ (ಚದರ ಕಿ.ಮೀ)

10498

ಮುಖ್ಯ ನದಿಗಳು

• ಕೃಷ್ಣಾ
• ಭೀಮಾ
• ಡೋಣಿ

ಭೂಪ್ರದೇಶ

ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ವಿಶಾಲವಾದ ಕಪ್ಪು ಮಣ್ಣಿನ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯು ದಖನ್ ಟ್ರ್ಯಾಪ್‌ನ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.

ಹವಾಮಾನ

ಅರೆ-ಶುಷ್ಕ ಮತ್ತು ಬಿಸಿಯಾದ ವಾತಾವರಣ. ಬೇಸಿಗೆಕಾಲ (ಮಾರ್ಚ್-ಮೇ) ಅತ್ಯಂತ ತೀವ್ರ ಬಿಸಿಯಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ, ತಾಪಮಾನವು 40-42°C ವರೆಗೆ ತಲುಪಬಹುದು. ಮಳೆಗಾಲ (ಜೂನ್-ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್) ಮಧ್ಯಮ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಳೆ ತರುತ್ತದೆ. ಚಳಿಗಾಲ (ಅಕ್ಟೋಬರ್-ಫೆಬ್ರವರಿ) ಸೌಮ್ಯ ಮತ್ತು ಆಹ್ಲಾದಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ ಮಳೆ ಸುಮಾರು 550-600 ಮಿ.ಮೀ.

ಭೌಗೋಳಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು

ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಡೆಕ್ಕನ್ ಟ್ರ್ಯಾಪ್ ಬಸಾಲ್ಟ್ ಶಿಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು ಹತ್ತಿ ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುಣ್ಣದ ಕಲ್ಲು ಮತ್ತು ಗ್ರಾನೈಟ್ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

ಅಕ್ಷಾಂಶ ಮತ್ತು ರೇಖಾಂಶ

ಅಂದಾಜು 16.8302° N ಅಕ್ಷಾಂಶ, 75.7102° E ರೇಖಾಂಶ (ನಗರ ಕೇಂದ್ರ)

ನೆರೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು

• ಸೋಲಾಪುರ (ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯ) (ಉತ್ತರ)
• ಕಲಬುರಗಿ (ಪೂರ್ವ)
• ಯಾದಗಿರಿ (ಆಗ್ನೇಯ)
• ರಾಯಚೂರು (ದಕ್ಷಿಣ - ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಯ ಆಚೆಗೆ)
• ಬಾಗಲಕೋಟೆ (ನೈಋತ್ಯ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ)
• ಸಂಗಲಿ (ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯ) (ವಾಯುವ್ಯ)

ಸರಾಸರಿ ಎತ್ತರ (ಮೀಟರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ)

ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸರಾಸರಿ 600 ಮೀಟರ್ (1968 ಅಡಿ) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ.

ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವಿಭಾಗಗಳು

ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು

ವಿಜಯಪುರ (ಬಿಜಾಪುರ),ಇಂಡಿ,ಸಿಂದಗಿ,ಬಸವನ ಬಾಗೇವಾಡಿ,ಮುದ್ದೇಬಿಹಾಳ,ತಾಳಿಕೋಟೆ,ನಿಡಗುಂದಿ,ದೇವರ ಹಿಪ್ಪರಗಿ,ಚಡಚಣ,ಕೊಲ್ಹಾರ,ಬಬಲೇಶ್ವರ,ತಿಕೋಟಾ,ಆಲಮೇಲ

ಮುಖ್ಯ ಆದಾಯದ ಮೂಲಗಳು

• ಕೃಷಿ (ಜೋಳ, ಕಬ್ಬು, ದ್ರಾಕ್ಷಿ, ದಾಳಿಂಬೆ, ನಿಂಬೆ)
• ಕೈಗಾರಿಕೆ (ಸಕ್ಕರೆ, ಸಿಮೆಂಟ್)
• ತೋಟಗಾರಿಕೆ
• ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ
• ಸೇವಾ ವಲಯ

ಜಿಡಿಪಿ ಕೊಡುಗೆ ಮಾಹಿತಿ

ರಾಜ್ಯದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಕೃಷಿ, ಕೈಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ವಲಯಗಳ ಮೂಲಕ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಮತ್ತು ದಾಳಿಂಬೆ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ.

ಮುಖ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

• ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು
• ಸಿಮೆಂಟ್ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು (ಸಮೀಪದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ)
• ಕೃಷಿ ಆಧಾರಿತ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು (ದಾಲ್ ಮಿಲ್, ಎಣ್ಣೆ ಗಿರಣಿಗಳು)
• ದ್ರಾಕ್ಷಿ ವೈನ್ ತಯಾರಿಕಾ ಘಟಕಗಳು
• ಕೈಮಗ್ಗ ಮತ್ತು ಜವಳಿ ಉದ್ಯಮ (ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ)

ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳು

• ವಿಜಯಪುರದಲ್ಲಿ ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪಗಳಿದ್ದು, ಕೆಲವು ಸಣ್ಣ ತಂತ್ರಾಂಶ ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಇರಬಹುದು.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

• ಕೈಮಗ್ಗ (ಇಳಕಲ್ ಸೀರೆಗಳ ಪ್ರಭಾವ)
• ಕುಂಬಾರಿಕೆ
• ಚರ್ಮದ ವಸ್ತುಗಳ ತಯಾರಿಕೆ
• ಕಂಬಳಿ ನೇಯ್ಗೆ
• ಬಂಜಾರ ಕಸೂತಿ

ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳು

• ಜೋಳ (ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ ಬೆಳೆ)
• ಕಬ್ಬು
• ತೊಗರಿ
• ಸೂರ್ಯಕಾಂತಿ
• ಶೇಂಗಾ
• ಹತ್ತಿ
• ಗೋಧಿ
• ಕುಸುಬೆ
• ಈರುಳ್ಳಿ

ಮಣ್ಣಿನ ವಿಧ

ಕಪ್ಪು ಹತ್ತಿ ಮಣ್ಣು (regur soil) - ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ, ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಸುಣ್ಣದ ಕಲ್ಲು ಮಿಶ್ರಿತ ಮಣ್ಣು.

ನೀರಾವರಿ ವಿವರಗಳು

ಕೃಷ್ಣಾ ಮತ್ತು ಭೀಮಾ ನದಿಗಳಿಂದ ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಆಲಮಟ್ಟಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು (ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಜಲಾಶಯ) ಮತ್ತು ಹಿಪ್ಪರಗಿ ಬ್ಯಾರೇಜ್‌ಗಳಿಂದ ವ್ಯಾಪಕ ನೀರಾವರಿ ಸೌಲಭ್ಯ. ಹಲವಾರು ಕೆರೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೊಳವೆ ಬಾವಿಗಳು ಸಹ ನೀರಾವರಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿವೆ. ಕೃಷ್ಣಾ ಮೇಲ್ದಂಡೆ ಯೋಜನೆ (UKP) ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೃಷಿಗೆ ಮಹತ್ವದ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದೆ.

ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಬೆಳೆಗಳು

• ದ್ರಾಕ್ಷಿ (ರಾಜ್ಯದಲ್ಲೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು)
• ದಾಳಿಂಬೆ (ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆ)
• ನಿಂಬೆ (ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆ)
• ಬಾಳೆಹಣ್ಣು
• ಮಾವು
• ಸಪೋಟ
• ಬೋರೆ ಹಣ್ಣು (ಬೇರ್)
• ತರಕಾರಿಗಳು

ರೇಷ್ಮೆ ಕೃಷಿ ವಿವರಗಳು

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಪ್ಪುನೇರಳೆ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳು ಸಾಕಾಣಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಕಸುಬಲ್ಲ.

ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ

• ಹೈನುಗಾರಿಕೆ (ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದನೆ)
• ಕುರಿ ಮತ್ತು ಮೇಕೆ ಸಾಕಾಣಿಕೆ (ಮಾಂಸ ಮತ್ತು ಉಣ್ಣೆಗಾಗಿ)
• ಕೋಳಿ ಸಾಕಾಣಿಕೆ

ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅದಿರುಗಳು

• ಸುಣ್ಣದಕಲ್ಲು (ಸಿಮೆಂಟ್ ಮತ್ತು ಕಟ್ಟಡಕ್ಕೆ)
• ಡಾಲಮೈಟ್
• ಗ್ರಾನೈಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಟ್ಟಡ ಕಲ್ಲುಗಳು
• ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಜಿಪ್ಸಮ್ ಮತ್ತು ಬಾಕ್ಸೈಟ್

ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಶೇಕಡಾವಾರು

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆಯಿದ್ದು, ಸುಮಾರು 2-3% ಇರಬಹುದು. ಹೆಚ್ಚಿನವು ಕುರುಚಲು ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಣ್ಯೀಕರಣದಡಿ ಬೆಳೆಸಿದ ತೋಪುಗಳಾಗಿವೆ.

ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಕುಲ

ಕುರುಚಲು ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಸಸ್ಯವರ್ಗ. ನರಿ, ಮೊಲ, ಕಾಡುಹಂದಿ, ವಿವಿಧ ಜಾತಿಯ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಸರೀಸೃಪಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಜಲಚರ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

ಹೆಸರುವಾಸಿ

ವಿಜಯಪುರ - ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿಗಳ ವೈಭವ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿಸ್ಮಯ

ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಇತರ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ಸಮಯ

ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಿಂದ ಮಾರ್ಚ್‌ವರೆಗೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣವು ತಂಪಾಗಿ ಮತ್ತು ಆಹ್ಲಾದಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಲಿರುತ್ತದೆ.

ಪ್ರವಾಸಿ ಮಾರ್ಗಗಳು

• ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಪ್ರವಾಸ (ಗೋಲ ಗುಮ್ಮಟ, ಇಬ್ರಾಹಿಂ ರೋಜಾ, ಕೋಟೆ, ಮಸೀದಿಗಳು)
• ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ದರ್ಶನ (ಬಸವನ ಬಾಗೇವಾಡಿ, ತೊರವಿ)
• ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಜಲಾಶಯ ವೀಕ್ಷಣೆ (ಆಲಮಟ್ಟಿ)

ಹೆಸರಾಂತವಾದುದು

• ಗೋಲ ಗುಮ್ಮಟ
• ಇಬ್ರಾಹಿಂ ರೋಜಾ
• ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ
• ಬಸವನ ಬಾಗೇವಾಡಿ (ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜನ್ಮಸ್ಥಳ)
• ದ್ರಾಕ್ಷಿ, ದಾಳಿಂಬೆ ಮತ್ತು ನಿಂಬೆ ಬೆಳೆ
• ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಆಹಾರ ಪದ್ಧತಿ

ಜನರು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಕನ್ನಡವು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ. ಜನರು ಕೃಷಿ, ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಆಚಾರ-ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದಖನಿ ಉರ್ದು ಮತ್ತು ಮರಾಠಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಪ್ರಭಾವವೂ ಇದೆ.

ವಿಶೇಷ ಆಹಾರಗಳು

• ಜೋಳದ ರೊಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಎಣ್ಣೆಗಾಯಿ ಪಲ್ಯ (ಬದನೆಕಾಯಿ, ಬೆಂಡೆಕಾಯಿ)
• ಶೇಂಗಾ ಚಟ್ನಿ, ಅಗಸಿ ಚಟ್ನಿ, ಗುರೆಳ್ಳು ಪುಡಿ
• ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಕಾಳು ಪಲ್ಯಗಳು
• ಕಡಕ್ ರೊಟ್ಟಿ
• ಗಿರ್ಮಿಟ್ (ಮಂಡಕ್ಕಿ ಒಗ್ಗರಣೆ)
• ಖಾರಾ ಮಂಡಕ್ಕಿ
• ಬೆಣ್ಣೆ ಕಡುಬು
• ಸೊಪ್ಪಿನ ಪಲ್ಯಗಳು

ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು

• ಹೋಳಿಗೆ (ಕಡಲೆಬೇಳೆ, ಕಾಯಿ, ಶೇಂಗಾ)
• ಗೋಧಿ ಹುಗ್ಗಿ
• ಸಜ್ಜಕ (ಕೇಸರಿಬಾತ್ ಮಾದರಿ)
• ಅತ್ರಾಸ (ಕಜ್ಜಾಯ)
• ಕರದಂಟು (ನೆರೆಯ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಭಾವ)
• ಚಿಕ್ಕಿ

ಉಡುಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಇಳಕಲ್ ಸೀರೆ ಮತ್ತು ಪುರುಷರು ಪಂಚೆ (ಧೋತಿ) ಮತ್ತು ಶರ್ಟ್ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ತಲೆಗೆ ಪೇಟ ಅಥವಾ ರುಮಾಲು ಧರಿಸುವುದು ಹಿರಿಯರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ. ಆಧುನಿಕ ಉಡುಪುಗಳು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

ಹಬ್ಬಗಳು

• ಯುಗಾದಿ
• ದೀಪಾವಳಿ
• ಗಣೇಶ ಚತುರ್ಥಿ
• ನಾಗರ ಪಂಚಮಿ
• ಕಾರಹುಣ್ಣಿಮೆ
• ಬಸವ ಜಯಂತಿ (ಬಸವನ ಬಾಗೇವಾಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ)
• ಮೊಹರಂ (ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಚರಣೆ)
• ಈದ್-ಮಿಲಾದ್ ಮತ್ತು ರಂಜಾನ್
• ಸ್ಥಳೀಯ ದರ್ಗಾಗಳ ಉರುಸ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮ ದೇವತೆಗಳ ಜಾತ್ರೆಗಳು
• ವಿಜಯಪುರ ಉತ್ಸವ (ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ)

ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗಳು

• ಕನ್ನಡ (ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ)
• ಉರ್ದು (ದಖನಿ ಉಪಭಾಷೆ - ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ)
• ಮರಾಠಿ (ಗಡಿ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)
• ಲಂಬಾಣಿ

ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳು

• ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ (ಕೆಲವು ಪರಂಪರೆ)
• ಕವಾಲಿ ಮತ್ತು ಗಝಲ್ (ದರ್ಗಾಗಳಲ್ಲಿ)
• ನಾಟಕ
• ಲಾವಣಿ ಪದಗಳು

ಜಾನಪದ ಕಲೆಗಳು

• ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ
• ಕೋಲಾಟ
• ಭಜನೆ ಮತ್ತು ತತ್ವಪದಗಳು
• ಲಂಬಾಣಿ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಹಾಡುಗಳು
• ಗೊಂದಲಿಗರ ಹಾಡುಗಳು
• ಕರಡಿ ಮಜಲು
• ಚೌಡಿಕೆ ಪದ
• ಸಮ್ಮೇಳ (ಸಮ್ಮಾಳ) ವಾದನ

ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು

ಕೃಷಿ ಸಂಬಂಧಿತ ಆಚರಣೆಗಳು, ಗ್ರಾಮ ದೇವತೆಗಳ ಪೂಜೆ, ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಚರಣೆ, ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿವಾಹ ಪದ್ಧತಿಗಳು, ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಮತ್ತು ದಖನಿ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಆಳವಾದ ಪ್ರಭಾವ.

ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾ ಗ್ಯಾಲರಿಗಳು

• ವಿಜಯಪುರ ಕೋಟೆಯ ಆವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಪುರಾತತ್ವ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ (ನಗರ್‌ಖಾನ್)
• ಗೋಲ ಗುಮ್ಮಟದ ಬಳಿ ಸಣ್ಣ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ.

ಜನಸಂಖ್ಯೆ

2,177,331 (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣ

67.15% (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ಲಿಂಗಾನುಪಾತ

ಪ್ರತಿ 1000 ಪುರುಷರಿಗೆ 959 ಮಹಿಳೆಯರು (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ವಿಭಜನೆ

ವಿಜಯಪುರ ನಗರವು ಪ್ರಮುಖ ನಗರೀಕರಣ ಕೇಂದ್ರ. ಇಂಡಿ, ಸಿಂದಗಿ, ಬಸವನ ಬಾಗೇವಾಡಿ, ಮುದ್ದೇಬಿಹಾಳ ಇತರ ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶಗಳು. 2011ರ ಪ್ರಕಾರ, ಶೇ. 23.02% ನಗರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ.

ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಇತಿಹಾಸ (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ)

ವಿಜಯಪುರವು (ಹಿಂದಿನ ಬಿಜಾಪುರ) ಕಲ್ಯಾಣಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ 'ವಿಜಯಪುರ' (ವಿಜಯದ ನಗರ) ಎಂದು ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು. ನಂತರ ದೆಹಲಿಯ ಖಿಲ್ಜಿ ಸುಲ್ತಾನರು, ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರು ಮತ್ತು 1489 ರಿಂದ 1686 ರವರೆಗೆ ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿ ಸುಲ್ತಾನರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ವೈಭವದಿಂದ ಮೆರೆಯಿತು. ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿಗಳ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಲೆ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಅಪಾರ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ದೊರೆಯಿತು. ಗೋಲ ಗುಮ್ಮಟ, ಇಬ್ರಾಹಿಂ ರೋಜಾದಂತಹ ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾದವು. ನಂತರ ಮೊಘಲರು, ಮರಾಠರು ಮತ್ತು ಹೈದರಾಬಾದ್ ನಿಜಾಮರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. 1818ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಶವಾಗಿ, ಬಾಂಬೆ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಯ ಭಾಗವಾಯಿತು. 1956ರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ (ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕ) ಸೇರಿತು.

ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲಗಣನೆ

ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು

• ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಮಹಿಳಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ, ವಿಜಯಪುರ (ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಮಹಿಳಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ)
• ಬಿ.ಎಲ್.ಡಿ.ಇ. ಡೀಮ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ವಿಜಯಪುರ (ವೈದ್ಯಕೀಯ)

ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು

• ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ಹಿಟ್ಟಿನಹಳ್ಳಿ, ವಿಜಯಪುರ (ಧಾರವಾಡ ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಅಂಗ)
• ಬಿ.ಎಲ್.ಡಿ.ಇ. ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿಭಾಗಗಳು

ಕಾಲೇಜುಗಳು

• ಬಿ.ಎಲ್.ಡಿ.ಇ. ಸಂಸ್ಥೆಯ ಶ್ರೀ ಬಿ.ಎಂ. ಪಾಟೀಲ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ಆಸ್ಪತ್ರೆ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ವಿಜಯಪುರ
• ಬಿ.ಎಲ್.ಡಿ.ಇ. ಸಂಸ್ಥೆಯ ವಚನ ಪಿತಾಮಹ ಡಾ. ಫ.ಗು. ಹಳಕಟ್ಟಿ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ಅಭಿಯಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ವಿಜಯಪುರ
• ಎಸ್.ಬಿ. ಕಲಾ ಮತ್ತು ಕೆ.ಸಿ.ಪಿ. ವಿಜ್ಞಾನ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ವಿಜಯಪುರ
• ಅಂಜುಮನ್ ಕಲಾ, ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ವಿಜಯಪುರ
• ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜುಗಳು (ಪ್ರತಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ)

ರಸ್ತೆ

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ NH-52 (ಹಳೆಯ NH-13: ಮಂಗಳೂರು-ಶೋಲಾಪುರ), NH-50 (ಹಳೆಯ NH-218: ಬೀದರ್-ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ) ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತವೆ. ರಾಜ್ಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಎಲ್ಲಾ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತವೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ (KSRTC) ಮತ್ತು ನೆರೆಯ ರಾಜ್ಯಗಳ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಬಸ್ಸುಗಳು ವ್ಯಾಪಕ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.

ರೈಲು

ವಿಜಯಪುರ (BJP) ದಕ್ಷಿಣ ಪಶ್ಚಿಮ ರೈಲ್ವೆಯ ಪ್ರಮುಖ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ. ಬೆಂಗಳೂರು, ಮುಂಬೈ, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ, ಸೊಲ್ಲಾಪುರ, ಹೈದರಾಬಾದ್ ಮತ್ತು ಇತರ ನಗರಗಳಿಗೆ ಉತ್ತಮ ರೈಲು ಸಂಪರ್ಕವಿದೆ. ಇಂಡಿ ರೋಡ್ (IDR), ಬಸವನ ಬಾಗೇವಾಡಿ ರೋಡ್ (BSRX) ಇತರ ನಿಲ್ದಾಣಗಳು.

ವಿಮಾನ

ವಿಜಯಪುರ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (ಹೊಸದಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿದ್ದು, ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ/ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದೆ). ಹತ್ತಿರದ ಪ್ರಮುಖ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಗಳು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (HBX) (ಸುಮಾರು 200 ಕಿ.ಮೀ) ಮತ್ತು ಬೆಳಗಾವಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (IXG) (ಸುಮಾರು 215 ಕಿ.ಮೀ).