ವಿಸ್ತೀರ್ಣ (ಚದರ ಕಿ.ಮೀ)

5638

ಮುಖ್ಯ ನದಿಗಳು

• ತುಂಗಭದ್ರಾ
• ಹಗರಿ (ವೇದಾವತಿ - ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗಡಿ ಭಾಗದಲ್ಲಿ)

ಭೂಪ್ರದೇಶ

ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಗ್ರಾನೈಟ್ ಬೆಟ್ಟಗುಡ್ಡಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಹಂಪಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಬಂಡೆಗಲ್ಲುಗಳ ಭೂದೃಶ್ಯವು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯು ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರಿನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.

ಹವಾಮಾನ

ಒಣ ಮತ್ತು ಬಿಸಿಯಾದ ವಾತಾವರಣ. ಬೇಸಿಗೆಕಾಲ (ಮಾರ್ಚ್-ಮೇ) ತೀವ್ರ ಬಿಸಿಯಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ, ತಾಪಮಾನವು 40°C ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಬಹುದು. ಮಳೆಗಾಲ (ಜೂನ್-ಅಕ್ಟೋಬರ್) ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಳೆ ತರುತ್ತದೆ. ಚಳಿಗಾಲ (ನವೆಂಬರ್-ಫೆಬ್ರವರಿ) ಸೌಮ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ ಮಳೆ ಸುಮಾರು 550-700 ಮಿ.ಮೀ.

ಭೌಗೋಳಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು

ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಗ್ರಾನೈಟ್ ನೈಸ್ (gneiss), ಧಾರವಾಡ ಶಿಲಾ ಸ್ತರಗಳು (ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ) ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಹಂಪಿಯ ಸುತ್ತಲಿನ ಗ್ರಾನೈಟ್ ಬಂಡೆಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟ ಭೂರೂಪಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿವೆ.

ಅಕ್ಷಾಂಶ ಮತ್ತು ರೇಖಾಂಶ

ಅಂದಾಜು 15.3350° N ಅಕ್ಷಾಂಶ, 76.4600° E ರೇಖಾಂಶ (ಹೊಸಪೇಟೆ - ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ)

ನೆರೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು

• ಕೊಪ್ಪಳ (ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ವಾಯುವ್ಯ)
• ರಾಯಚೂರು (ಈಶಾನ್ಯ)
• ಬಳ್ಳಾರಿ (ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಆಗ್ನೇಯ)
• ಚಿತ್ರದುರ್ಗ (ದಕ್ಷಿಣ)
• ದಾವಣಗೆರೆ (ನೈಋತ್ಯ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ)

ಸರಾಸರಿ ಎತ್ತರ (ಮೀಟರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ)

ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸರಾಸರಿ 450-500 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ.

ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವಿಭಾಗಗಳು

ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು

ಹೊಸಪೇಟೆ,ಹರಪನಹಳ್ಳಿ,ಕೂಡ್ಲಿಗಿ,ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ,ಹಗರಿಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ,ಕೊಟ್ಟೂರು

ಮುಖ್ಯ ಆದಾಯದ ಮೂಲಗಳು

• ಕೃಷಿ (ಭತ್ತ, ಕಬ್ಬು, ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ, ಬಾಳೆ)
• ಕೈಗಾರಿಕೆ (ಉಕ್ಕು, ಸಕ್ಕರೆ)
• ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ (ಹಂಪಿ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆ)
• ಗಣಿಗಾರಿಕೆ (ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು - ನಿಯಂತ್ರಿತ)
• ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ

ಜಿಡಿಪಿ ಕೊಡುಗೆ ಮಾಹಿತಿ

ರಾಜ್ಯದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಕೃಷಿ, ಕೈಗಾರಿಕೆ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಉಕ್ಕು), ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಮೂಲಕ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಮುಖ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

• ಜೆಎಸ್‌ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಸ್ಟೀಲ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್, ತೋರಣಗಲ್ಲು (ಏಷ್ಯಾದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಉಕ್ಕಿನ ಸ್ಥಾವರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು)
• ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು (ಉದಾ: ಹೊಸಪೇಟೆಯ ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆ)
• ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಘಟಕಗಳು (ನಿಯಂತ್ರಿತ)
• ಅಕ್ಕಿ ಗಿರಣಿಗಳು
• ಕೃಷಿ ಆಧಾರಿತ ಸಣ್ಣ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳು

• ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಹೊಸಪೇಟೆಯಂತಹ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ತಂತ್ರಾಂಶ ಸೇವಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಇರಬಹುದು. ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

• ಕೈಮಗ್ಗ (ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹತ್ತಿ ಬಟ್ಟೆಗಳು)
• ಕುಂಬಾರಿಕೆ
• ಕಂಬಳಿ ನೇಯ್ಗೆ
• ಬಿದಿರು ಮತ್ತು ಬೆತ್ತದ ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು
• ಕಲ್ಲಿನ ಕೆತ್ತನೆ (ಹಂಪಿ ಸುತ್ತಮುತ್ತ)

ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳು

• ಭತ್ತ (ತುಂಗಭದ್ರಾ ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಬೆಳೆ)
• ಕಬ್ಬು
• ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ
• ಬಾಳೆಹಣ್ಣು
• ಸೂರ್ಯಕಾಂತಿ
• ಶೇಂಗಾ
• ದ್ವಿದಳ ಧಾನ್ಯಗಳು (ತೊಗರಿ, ಹೆಸರು)
• ಹತ್ತಿ
• ಈರುಳ್ಳಿ

ಮಣ್ಣಿನ ವಿಧ

ಕಪ್ಪು ಮಣ್ಣು (ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ, ಭತ್ತ ಮತ್ತು ಕಬ್ಬು ಬೆಳೆಗೆ ಸೂಕ್ತ), ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ನದಿ ತೀರಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಕ್ಕಲು ಮಣ್ಣು.

ನೀರಾವರಿ ವಿವರಗಳು

ತುಂಗಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೃಷಿಗೆ ಜೀವನಾಡಿ. ಇದರ ಬಲದಂಡೆ ಮತ್ತು ಎಡದಂಡೆ ಕಾಲುವೆಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಾಪಕ ನೀರಾವರಿ ಸೌಲಭ್ಯವಿದೆ. ಹಲವಾರು ಸಣ್ಣ ಕೆರೆಗಳು ಮತ್ತು ಏತ ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಗಳೂ ಇವೆ.

ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಬೆಳೆಗಳು

• ಬಾಳೆಹಣ್ಣು (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರಸಬಾಳೆ)
• ಮಾವು
• ಸಪೋಟ
• ದಾಳಿಂಬೆ
• ಪಪ್ಪಾಯಿ
• ನಿಂಬೆ
• ತರಕಾರಿಗಳು (ಟೊಮ್ಯಾಟೊ, ಬದನೆಕಾಯಿ, ಬೆಂಡೆಕಾಯಿ)
• ಹೂವುಗಳು

ರೇಷ್ಮೆ ಕೃಷಿ ವಿವರಗಳು

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಪ್ಪುನೇರಳೆ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳು ಸಾಕಾಣಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಕಸುಬಲ್ಲ.

ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ

• ಹೈನುಗಾರಿಕೆ (ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದನೆ)
• ಕುರಿ ಮತ್ತು ಮೇಕೆ ಸಾಕಾಣಿಕೆ
• ಕೋಳಿ ಸಾಕಾಣಿಕೆ
• ಮೀನುಗಾರಿಕೆ (ತುಂಗಭದ್ರಾ ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿ)

ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅದಿರುಗಳು

• ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು (ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು)
• ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್
• ಕೆಂಪು ಓಕರ್
• ಗ್ರಾನೈಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಟ್ಟಡ ಕಲ್ಲುಗಳು

ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಶೇಕಡಾವಾರು

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿದ್ದು, ಸುಮಾರು 15-18% ಇರಬಹುದು. ಹೆಚ್ಚಿನವು ಕುರುಚಲು ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿ ತೀರದ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿವೆ. ದರೋಜಿ ಕರಡಿಧಾಮ ಮತ್ತು ಹಂಪಿ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮುಖ್ಯ.

ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಕುಲ

ದರೋಜಿ ಕರಡಿಧಾಮವು ಭಾರತೀಯ ಸೋಮಾರಿ ಕರಡಿಗಳಿಗೆ (Sloth Bear) ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ತೋಳ, ನರಿ, ಕತ್ತೆಕಿರುಬ, ಮೊಲ, ಕಾಡುಹಂದಿ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಯ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಸರೀಸೃಪಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ತುಂಗಭದ್ರಾ ಜಲಾಶಯವು ವಲಸೆ ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಹಂಪಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಬಂಡೆಗಲ್ಲುಗಳ ಪರಿಸರವು ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಪ್ರಭೇದಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ.

ಹೆಸರುವಾಸಿ

ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವೈಭವ, ಹಂಪಿಯ ಕಲೆ, ಇತಿಹಾಸದ ಹೆಜ್ಜೆಗಳು

ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಇತರ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ಸಮಯ

ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಿಂದ ಮಾರ್ಚ್‌ವರೆಗೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣವು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ತಂಪಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹಂಪಿಯಂತಹ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಇದು ಉತ್ತಮ ಸಮಯ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಲಿರುತ್ತದೆ.

ಪ್ರವಾಸಿ ಮಾರ್ಗಗಳು

• ಹಂಪಿ ವಿಶ್ವ ಪಾರಂಪರಿಕ ತಾಣ ಪ್ರವಾಸ
• ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿ ತೀರದ ದೇವಾಲಯಗಳ ದರ್ಶನ
• ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೋಟೆಗಳು ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ವೀಕ್ಷಣೆ
• ವನ್ಯಜೀವಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿ ಪ್ರವಾಸ (ದರೋಜಿ)

ಹೆಸರಾಂತವಾದುದು

• ಹಂಪಿ (ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ)
• ತುಂಗಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು
• ಜೆಎಸ್‌ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಉಕ್ಕಿನ ಸ್ಥಾವರ
• ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು
• ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದ ಕಲೆ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ
• ದರೋಜಿ ಕರಡಿಧಾಮ

ಜನರು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಕನ್ನಡವು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ. ಜನರು ಕೃಷಿ, ಕೈಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಹೈದರಾಬಾದ್-ಕರ್ನಾಟಕ (ಕಲ್ಯಾಣ-ಕರ್ನಾಟಕ) ಪ್ರದೇಶದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ.

ವಿಶೇಷ ಆಹಾರಗಳು

• ಜೋಳದ ರೊಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಎಣ್ಣೆಗಾಯಿ ಪಲ್ಯ
• ಶೇಂಗಾ ಚಟ್ನಿ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಪುಡಿಗಳು
• ಹುರುಳಿಕಾಯಿ ಪಲ್ಯ
• ಬಿಸಿ ಬೇಳೆ ಬಾತ್
• ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಸೊಪ್ಪಿನ ಪಲ್ಯಗಳು
• ಖಾರಾ ಮಂಡಕ್ಕಿ (ಚುರುಮುರಿ)
• ಮಿರ್ಚಿ ಬಜ್ಜಿ
• ಗಿರ್ಮಿಟ್

ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು

• ಹೋಳಿಗೆ (ಕಡಲೆಬೇಳೆ, ಕಾಯಿ)
• ಶೇಂಗಾ ಹೋಳಿಗೆ
• ಕಡಲೆಕಾಯಿ ಚಿಕ್ಕಿ
• ಎಳ್ಳುಂಡೆ
• ಹುಗ್ಗಿ (ಸಿಹಿ ಪೊಂಗಲ್)

ಉಡುಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಸೀರೆ (ಇಳಕಲ್ ಸೀರೆಗಳ ಪ್ರಭಾವ) ಮತ್ತು ಪುರುಷರು ಪಂಚೆ (ಧೋತಿ) ಮತ್ತು ಶರ್ಟ್ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಧುನಿಕ ಉಡುಪುಗಳು ನಗರ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ.

ಹಬ್ಬಗಳು

• ಹಂಪಿ ಉತ್ಸವ (ವಿಜಯ ಉತ್ಸವ - ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ವತಿಯಿಂದ ಆಯೋಜನೆ)
• ಯುಗಾದಿ
• ದೀಪಾವಳಿ
• ಗಣೇಶ ಚತುರ್ಥಿ
• ನವರಾತ್ರಿ
• ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ
• ಕಾರಹುಣ್ಣಿಮೆ
• ಮೈಲಾರಲಿಂಗೇಶ್ವರ ಜಾತ್ರೆ
• ಸ್ಥಳೀಯ ದೇವತೆಗಳ ಜಾತ್ರೆಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಸವಗಳು

ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗಳು

• ಕನ್ನಡ (ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ)
• ತೆಲುಗು (ಗಡಿ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)
• ಲಂಬಾಣಿ (ಲಂಬಾಣಿ ತಾಂಡಾಗಳಲ್ಲಿ)
• ಉರ್ದು

ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳು

• ಭಜನೆ ಮತ್ತು ತತ್ವಪದಗಳು
• ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ
• ಕೋಲಾಟ
• ಸಣ್ಣಾಟ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡಾಟ (ಜಾನಪದ ನಾಟಕ ಪ್ರಕಾರಗಳು)
• ಲಂಬಾಣಿ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಹಾಡುಗಳು

ಜಾನಪದ ಕಲೆಗಳು

• ಗೀಗಿ ಪದ
• ಚೌಡಿಕೆ ಪದ
• ಸೋಬಾನೆ ಪದ
• ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ
• ವೀರಗಾಸೆ
• ಕೀಲುಕುದುರೆ
• ತೊಗಲು ಗೊಂಬೆಯಾಟ (ಸೀಮಿತ)
• ಲಂಬಾಣಿ ಕಸೂತಿ ಕಲೆ

ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು

ಕೃಷಿ ಸಂಬಂಧಿತ ಆಚರಣೆಗಳು, ಗ್ರಾಮ ದೇವತೆಗಳ ಪೂಜೆ, ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಚರಣೆ, ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿವಾಹ ಪದ್ಧತಿಗಳು, ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ರಾಯಲಸೀಮೆ (ಆಂಧ್ರ) ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಪ್ರಭಾವ.

ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾ ಗ್ಯಾಲರಿಗಳು

• ಕಮಲಾಪುರ ಪುರಾತತ್ವ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಹಂಪಿ
• ಹಂಪಿಯಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ಸಣ್ಣ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನಾಲಯಗಳು.

ಜನಸಂಖ್ಯೆ

1,353,628 (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ, ಜಿಲ್ಲೆ ರಚನೆಗೂ ಮುನ್ನ ಈ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ). ಹೊಸ ಜಿಲ್ಲೆಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇತ್ತೀಚಿನ ನಿಖರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ.

ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣ

ಸುಮಾರು 65-70% (2011ರ ಜನಗಣತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಈ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳ ಸರಾಸರಿ ಅಂದಾಜು).

ಲಿಂಗಾನುಪಾತ

ಸುಮಾರು ಪ್ರತಿ 1000 ಪುರುಷರಿಗೆ 970-980 ಮಹಿಳೆಯರು (2011ರ ಜನಗಣತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅಂದಾಜು).

ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ವಿಭಜನೆ

ಹೊಸಪೇಟೆ ನಗರವು ಪ್ರಮುಖ ನಗರೀಕರಣ ಕೇಂದ್ರ. ಹರಪನಹಳ್ಳಿ, ಕೂಡ್ಲಿಗಿ, ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ, ಹಗರಿಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ, ಕೊಟ್ಟೂರು ಇತರ ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶಗಳು. ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತದೆ.

ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಇತಿಹಾಸ (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ)

ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಪಡೆದಿದೆ, ಇದರ ರಾಜಧಾನಿ ಹಂಪಿಯು ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಮೌರ್ಯರು, ಶಾತವಾಹನರು, ಕದಂಬರು, ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರು, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು, ಕಲ್ಯಾಣಿ ಚಾಲುಕ್ಯರು, ಹೊಯ್ಸಳರು, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ, ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರು, ಬಿಜಾಪುರದ ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿಗಳು, ಮೊಘಲರು, ಮರಾಠರು, ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಮತ್ತು ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಹಾಗೂ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. 2021ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2 ರಂದು ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಿಂದ ಆರು ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ವಿಜಯನಗರವನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದ 31ನೇ ಜಿಲ್ಲೆಯಾಗಿ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.

ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲಗಣನೆ

ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು

• ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಹಂಪಿ (ಭಾಷೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಮೀಸಲು)

ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು

• ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವಿವಿಧ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿಭಾಗಗಳು
• ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ಹಗರಿಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ (ರಾಯಚೂರು ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಅಂಗ)

ಕಾಲೇಜುಗಳು

• ವಿಜಯನಗರ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಕೇಂದ್ರ (ಹಿಂದೆ ಬಳ್ಳಾರಿಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಹೊಸ ಜಿಲ್ಲೆಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಬರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ)
• ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಹೊಸಪೇಟೆ
• ಪ್ರೌಢದೇವರಾಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ (PDIT), ಹೊಸಪೇಟೆ
• ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜುಗಳು (ಹರಪನಹಳ್ಳಿ, ಕೂಡ್ಲಿಗಿ, ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ, ಹಗರಿಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ, ಕೊಟ್ಟೂರು)
• ವಿವಿಧ ಖಾಸಗಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು

ರಸ್ತೆ

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ NH-50 (ಹೊಸಪೇಟೆ-ಸೊಲ್ಲಾಪುರ), NH-67 (ಹಳೆಯ NH-63: ಅಂಕೋಲಾ-ಗುత్తి), NH-150A (ಹೊಸಪೇಟೆ-ಚಳ್ಳಕೆರೆ-ಪಾವಗಡ) ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಮೂಲಕ ಉತ್ತಮ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ (KSRTC) ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಬಸ್ಸುಗಳು ವ್ಯಾಪಕ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.

ರೈಲು

ಹೊಸಪೇಟೆ ಜಂಕ್ಷನ್ (HPT) ಪ್ರಮುಖ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ. ಬೆಂಗಳೂರು, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ, ಗುಂತಕಲ್, ಗೋವಾ ಮತ್ತು ಇತರ ನಗರಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಕೊಟ್ಟೂರು, ಹಗರಿಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ, ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ, ಹರಪನಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳಿವೆ.

ವಿಮಾನ

ಹತ್ತಿರದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಗಳು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (HBX) (ಸುಮಾರು 150-170 ಕಿ.ಮೀ) ಮತ್ತು ಬಳ್ಳಾರಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (BEP) (ಸೀಮಿತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ). ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೆಂಪೇಗೌಡ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (BLR) ಸಹ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಪರ್ಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ (ಸುಮಾರು 300-350 ಕಿ.ಮೀ).