ವಿಸ್ತೀರ್ಣ (ಚದರ ಕಿ.ಮೀ)

10597

ಮುಖ್ಯ ನದಿಗಳು

• ಜಯಮಂಗಲಿ
• ಶಿಂಷಾ
• ಗರುಡಾಚಲ
• ಉತ್ತರ ಪಿನಾಕಿನಿ
• ಕುಮುದ್ವತಿ

ಭೂಪ್ರದೇಶ

ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಬಯಲುಸೀಮೆ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಗ್ರಾನೈಟ್ ಬೆಟ್ಟಗುಡ್ಡಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ದೇವರಾಯನದುರ್ಗ, ಮಧುಗಿರಿ ಬೆಟ್ಟ (ಏಷ್ಯಾದ ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಏಕಶಿಲಾ ಬೆಟ್ಟ), ಚನ್ನರಾಯನದುರ್ಗ, ನಿಡುಗಲ್ಲು ಕೋಟೆ ಬೆಟ್ಟಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಭೂಲಕ್ಷಣಗಳಾಗಿವೆ.

ಹವಾಮಾನ

ಒಣ ಮತ್ತು ಬಿಸಿಯಾದ ವಾತಾವರಣ. ಬೇಸಿಗೆಕಾಲ (ಮಾರ್ಚ್-ಮೇ) ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ಮಳೆಗಾಲ (ಜೂನ್-ಅಕ್ಟೋಬರ್) ಮಧ್ಯಮ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಳೆ ತರುತ್ತದೆ. ಚಳಿಗಾಲ (ನವೆಂಬರ್-ಫೆಬ್ರವರಿ) ಸೌಮ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ ಮಳೆ ಸುಮಾರು 600-850 ಮಿ.ಮೀ.

ಭೌಗೋಳಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು

ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಗ್ರಾನೈಟ್ ನೈಸ್ (gneiss), ಧಾರವಾಡ ಶಿಲಾ ಸ್ತರಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಮತ್ತು ಸುಣ್ಣದಕಲ್ಲು ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿವೆ.

ಅಕ್ಷಾಂಶ ಮತ್ತು ರೇಖಾಂಶ

ಅಂದಾಜು 13.3426° N ಅಕ್ಷಾಂಶ, 77.1019° E ರೇಖಾಂಶ (ನಗರ ಕೇಂದ್ರ)

ನೆರೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು

• ಚಿತ್ರದುರ್ಗ (ಉತ್ತರ)
• ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯ (ಅನಂತಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ) (ಈಶಾನ್ಯ)
• ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ (ಪೂರ್ವ)
• ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ (ಆಗ್ನೇಯ)
• ರಾಮನಗರ (ದಕ್ಷಿಣ)
• ಮಂಡ್ಯ (ನೈಋತ್ಯ)
• ಹಾಸನ (ಪಶ್ಚಿಮ)

ಸರಾಸರಿ ಎತ್ತರ (ಮೀಟರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ)

ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸರಾಸರಿ 700-800 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ಮಧುಗಿರಿ ಬೆಟ್ಟವು ಸುಮಾರು 1190 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರವಿದೆ.

ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವಿಭಾಗಗಳು

ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು

ತುಮಕೂರು,ಚಿಕ್ಕನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ,ಗುಬ್ಬಿ,ಕೊರಟಗೆರೆ,ಕುಣಿಗಲ್,ಮಧುಗಿರಿ,ಪಾವಗಡ,ಶಿರಾ,ತಿಪಟೂರು,ತುರುವೇಕೆರೆ

ಮುಖ್ಯ ಆದಾಯದ ಮೂಲಗಳು

• ಕೃಷಿ (ತೆಂಗು, ಅಡಿಕೆ, ರಾಗಿ, ಭತ್ತ, ಶೇಂಗಾ)
• ತೋಟಗಾರಿಕೆ
• ಕೈಗಾರಿಕೆ (ಆಹಾರ ಸಂಸ್ಕರಣೆ, ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಜವಳಿ)
• ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು
• ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ
• ಸೇವಾ ವಲಯ

ಜಿಡಿಪಿ ಕೊಡುಗೆ ಮಾಹಿತಿ

ರಾಜ್ಯದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಕೃಷಿ, ಕೈಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ವಲಯಗಳ ಮೂಲಕ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ತೆಂಗು ಮತ್ತು ಅಡಿಕೆ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ.

ಮುಖ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

• ಆಹಾರ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಘಟಕಗಳು (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಆಧಾರಿತ)
• ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮಗಳು
• ಜವಳಿ ಗಿರಣಿಗಳು
• ಗ್ರಾನೈಟ್ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಘಟಕಗಳು
• ವಸಂತನರಸಾಪುರ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರದೇಶ (ಏಷ್ಯಾದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು - ವಿವಿಧ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು)
• ಆಟೋಮೊಬೈಲ್ ಬಿಡಿಭಾಗಗಳ ತಯಾರಿಕೆ

ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳು

• ತುಮಕೂರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಸಿಟಿ ಯೋಜನೆಯಡಿ ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಣ್ಣ ಐಟಿ ಕಂಪನಿಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

• ತೆಂಗಿನ ನಾರು ಉದ್ಯಮ
• ಕೈಮಗ್ಗ (ಕಂಬಳಿ ನೇಯ್ಗೆ)
• ಕುಂಬಾರಿಕೆ
• ಬಿದಿರು ಮತ್ತು ಬೆತ್ತದ ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು
• ಎಣ್ಣೆ ಗಾಣಗಳು

ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳು

• ತೆಂಗು (ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆ, 'ಕಲ್ಪತರು ನಾಡು' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬರಲು ಕಾರಣ)
• ಅಡಿಕೆ
• ರಾಗಿ (ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ ಬೆಳೆ)
• ಭತ್ತ (ನೀರಾವರಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ)
• ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ
• ಶೇಂಗಾ
• ದ್ವಿದಳ ಧಾನ್ಯಗಳು (ತೊಗರಿ, ಹುರುಳಿ, ಅಲಸಂದೆ)
• ಎಣ್ಣೆಕಾಳುಗಳು (ಸೂರ್ಯಕಾಂತಿ, ಔಡಲ)

ಮಣ್ಣಿನ ವಿಧ

ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣು, ಕಪ್ಪು ಮಿಶ್ರಿತ ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣು, ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪು ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಜೇಡಿ ಮಣ್ಣು.

ನೀರಾವರಿ ವಿವರಗಳು

ಹೇಮಾವತಿ ನದಿ ಕಾಲುವೆಗಳು, ಮಾರ್ಕೋನಹಳ್ಳಿ ಜಲಾಶಯ (ಶಿಂಷಾ ನದಿ), ಬಗ್ಗವಾಳ ಜಲಾಶಯ, ಮಂಗಳಾ ಜಲಾಶಯ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಸರಣಿ ಕೆರೆಗಳು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ನೀರಾವರಿ ಮೂಲಗಳಾಗಿವೆ. ಕೊಳವೆ ಬಾವಿ ನೀರಾವರಿಯೂ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿದೆ.

ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಬೆಳೆಗಳು

• ಮಾವು
• ಬಾಳೆಹಣ್ಣು
• ಸಪೋಟ
• ಪಪ್ಪಾಯಿ
• ನಿಂಬೆ
• ಹೂವುಗಳು (ಗುಲಾಬಿ, ಸೇವಂತಿಗೆ, ಚೆಂಡು ಹೂ)
• ತರಕಾರಿಗಳು (ಟೊಮ್ಯಾಟೊ, ಈರುಳ್ಳಿ, ಬೀನ್ಸ್, ಬದನೆಕಾಯಿ)

ರೇಷ್ಮೆ ಕೃಷಿ ವಿವರಗಳು

ಜಿಲ್ಲೆಯಾದ್ಯಂತ ಹಿಪ್ಪುನೇರಳೆ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳು ಸಾಕಾಣಿಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಉಪಕಸುಬಾಗಿದೆ. ಶಿರಾ ಮತ್ತು ಮಧುಗಿರಿ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು ರೇಷ್ಮೆ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂದಿವೆ.

ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ

• ಹೈನುಗಾರಿಕೆ (ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದನೆ - ತುಮಕೂರು ಹಾಲು ಒಕ್ಕೂಟ ಪ್ರಸಿದ್ಧ)
• ಕುರಿ ಮತ್ತು ಮೇಕೆ ಸಾಕಾಣಿಕೆ (ಮಾಂಸ ಮತ್ತು ಉಣ್ಣೆಗಾಗಿ)
• ಕೋಳಿ ಸಾಕಾಣಿಕೆ

ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅದಿರುಗಳು

• ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು (ಚಿಕ್ಕನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ, ಶಿರಾ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು)
• ಸುಣ್ಣದಕಲ್ಲು (ಕುಣಿಗಲ್, ತುರುವೇಕೆರೆ)
• ಗ್ರಾನೈಟ್ (ವಿವಿಧ ಬಣ್ಣಗಳ)
• ಕ್ವಾರ್ಟ್ಜ್
• ಫೆಲ್ಡ್‌ಸ್ಪಾರ್
• ಡಾಲಮೈಟ್
• ಕೈಯನೈಟ್

ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಶೇಕಡಾವಾರು

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿದ್ದು, ಸುಮಾರು 10-12% ಇರಬಹುದು. ದೇವರಾಯನದುರ್ಗ, ಮಧುಗಿರಿ, ಸಿದ್ದರಬೆಟ್ಟ, ಚನ್ನರಾಯನದುರ್ಗ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಅರಣ್ಯಗಳಿವೆ. ಇವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕುರುಚಲು ಕಾಡುಗಳಾಗಿವೆ.

ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಕುಲ

ದೇವರಾಯನದುರ್ಗ ರಾಜ್ಯ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ಚಿರತೆ, ಕರಡಿ, ಕಾಡುಹಂದಿ, ಜಿಂಕೆ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಪಕ್ಷಿಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಜಯಮಂಗಲಿ ಕೃಷ್ಣಮೃಗ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶವು (ಮಧುಗಿರಿ ತಾಲ್ಲೂಕು) ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಆವಾಸಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ಸಿದ್ದರಬೆಟ್ಟವು ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆರೆಗಳು ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ವಲಸೆ ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತವೆ.

ಹೆಸರುವಾಸಿ

ಕಲ್ಪತರು ನಾಡು, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ತವರೂರು, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೋಟೆಗಳ ಬೀಡು

ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಇತರ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ಸಮಯ

ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಿಂದ ಮಾರ್ಚ್‌ವರೆಗೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣವು ಆಹ್ಲಾದಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ದೇವರಾಯನದುರ್ಗದಂತಹ ಗಿರಿಧಾಮಗಳಿಗೆ ವರ್ಷದ ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೇಟಿ ನೀಡಬಹುದು.

ಪ್ರವಾಸಿ ಮಾರ್ಗಗಳು

• ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಪ್ರವಾಸ (ಸಿದ್ಧಗಂಗಾ, ಗೊರವನಹಳ್ಳಿ, ಯಡಿಯೂರು, ದೇವರಾಯನದುರ್ಗ)
• ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೋಟೆಗಳ ವೀಕ್ಷಣೆ (ಮಧುಗಿರಿ, ಪಾವಗಡ, ನಿಡುಗಲ್ಲು, ಚನ್ನರಾಯನದುರ್ಗ)
• ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಚಾರಣ (ದೇವರಾಯನದುರ್ಗ, ಮಧುಗಿರಿ, ಸಿದ್ಧರಬೆಟ್ಟ)
• ಕೃಷಿ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ (ತೆಂಗಿನ ತೋಟಗಳು, ದ್ರಾಕ್ಷಿ ತೋಟಗಳು)

ಹೆಸರಾಂತವಾದುದು

• ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ('ಕಲ್ಪತರು ನಾಡು')
• ಸಿದ್ಧಗಂಗಾ ಮಠ ಮತ್ತು ಡಾ. ಶಿವಕುಮಾರ ಸ್ವಾಮೀಜಿ
• ಮಧುಗಿರಿ ಏಕಶಿಲಾ ಬೆಟ್ಟ
• ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು
• ರಾಗಿ ಮುದ್ದೆ
• ಕುಣಿಗಲ್ ಕೆರೆ ಮತ್ತು ಕುದುರೆ ಫಾರ್ಮ್

ಜನರು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಕನ್ನಡವು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ. ಜನರು ಕೃಷಿ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಸರಳ, ಸೌಹಾರ್ದಯುತ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಮನೋಭಾವದವರು. ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ.

ವಿಶೇಷ ಆಹಾರಗಳು

• ರಾಗಿ ಮುದ್ದೆ ಮತ್ತು ಬಸ್ಸಾರು/ಸೊಪ್ಪಿನ ಸಾರು
• ಅಕ್ಕಿ ರೊಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಎಣ್ಣೆಗಾಯಿ ಪಲ್ಯ
• ಅವರೆಕಾಳು ಉಪ್ಪಿಟ್ಟು ಮತ್ತು ಪಲ್ಯ (ಋತುಮಾನದಲ್ಲಿ)
• ಚಿತ್ರಾನ್ನ, ಪುಳಿಯೊಗರೆ
• ಹೋಳಿಗೆ
• ಕುಣಿಗಲ್‌ನ 'ಮಟನ್ ಪಲಾವ್' (ಮಾಂಸಾಹಾರಿ)
• ಸ್ಥಳೀಯ ಸಿಹಿ ತಿಂಡಿಗಳು

ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು

• ಹೋಳಿಗೆ (ಕಾಯಿ, ಕಡಲೆಬೇಳೆ)
• ಮೈಸೂರು ಪಾಕ್ (ಲಭ್ಯ)
• ಕಜ್ಜಾಯ (ಅತ್ರಾಸ)
• ಶೇಂಗಾ ಉಂಡೆ
• ಎಳ್ಳುಂಡೆ
• ಬೆಲ್ಲದ ಪಾನಕ

ಉಡುಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಸೀರೆ ಮತ್ತು ಪುರುಷರು ಪಂಚೆ (ಧೋತಿ) ಮತ್ತು ಶರ್ಟ್ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಧುನಿಕ ಉಡುಪುಗಳು ನಗರ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ.

ಹಬ್ಬಗಳು

• ಯುಗಾದಿ
• ದೀಪಾವಳಿ
• ಗಣೇಶ ಚತುರ್ಥಿ
• ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ
• ಸಿದ್ಧಗಂಗಾ ಶ್ರೀಗಳ ಜಾತ್ರೆ ಮತ್ತು ಪುಣ್ಯಸ್ಮರಣೆ
• ಗೊರವನಹಳ್ಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಗಳು
• ದೇವರಾಯನದುರ್ಗ ನರಸಿಂಹ ಜಯಂತಿ
• ಸ್ಥಳೀಯ ಗ್ರಾಮ ದೇವತೆಗಳ ಜಾತ್ರೆಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಸವಗಳು
• ಕಾರಹುಣ್ಣಿಮೆ

ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗಳು

• ಕನ್ನಡ (ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ)
• ತೆಲುಗು (ಗಡಿ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪಾವಗಡ, ಮಧುಗಿರಿ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ)
• ಉರ್ದು
• ಲಂಬಾಣಿ (ಕೆಲವು ತಾಂಡಾಗಳಲ್ಲಿ)

ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳು

• ಭಜನೆ ಮತ್ತು ತತ್ವಪದಗಳು
• ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ
• ಕೋಲಾಟ
• ಸಣ್ಣಾಟ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡಾಟ (ಜಾನಪದ ನಾಟಕ ಪ್ರಕಾರಗಳು)
• ಸುಗಮ ಸಂಗೀತ
• ನಾಟಕ

ಜಾನಪದ ಕಲೆಗಳು

• ಗೀಗಿ ಪದ
• ಚೌಡಿಕೆ ಪದ
• ಸೋಬಾನೆ ಪದ
• ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ
• ವೀರಗಾಸೆ
• ಪೂಜಾ ಕುಣಿತ
• ಕಂಸಾಳೆ (ಕೆಲವು ಕಡೆ)
• ಲಂಬಾಣಿ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಹಾಡುಗಳು

ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು

ಕೃಷಿ ಸಂಬಂಧಿತ ಆಚರಣೆಗಳು, ಗ್ರಾಮ ದೇವತೆಗಳ ಪೂಜೆ, ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಚರಣೆ, ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿವಾಹ ಪದ್ಧತಿಗಳು, ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ರಾಯಲಸೀಮೆ (ಆಂಧ್ರ) ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಪ್ರಭಾವ.

ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾ ಗ್ಯಾಲರಿಗಳು

• ಜಿಲ್ಲಾ ಪುರಾತತ್ವ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ತುಮಕೂರು (ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ)
• ಸಿದ್ಧಗಂಗಾ ಮಠದಲ್ಲಿರುವ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ (ಶ್ರೀಗಳ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗಳ ಕುರಿತು).

ಜನಸಂಖ್ಯೆ

2,678,980 (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣ

75.14% (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ಲಿಂಗಾನುಪಾತ

ಪ್ರತಿ 1000 ಪುರುಷರಿಗೆ 984 ಮಹಿಳೆಯರು (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ವಿಭಜನೆ

ತುಮಕೂರು ನಗರವು ಪ್ರಮುಖ ನಗರೀಕರಣ ಕೇಂದ್ರ. ಶಿರಾ, ತಿಪಟೂರು, ಮಧುಗಿರಿ, ಕುಣಿಗಲ್ ಇತರ ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶಗಳು. 2011ರ ಪ್ರಕಾರ, ಶೇ. 23.27% ನಗರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ.

ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಇತಿಹಾಸ (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ)

ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯು ಗಂಗರು, ನೊಳಂಬರು, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು, ಹೊಯ್ಸಳರು, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಮೈಸೂರು ಒಡೆಯರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ನಿಡುಗಲ್ಲು, ಮಧುಗಿರಿ, ಪಾವಗಡ, ಚನ್ನರಾಯನದುರ್ಗ ಕೋಟೆಗಳು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಮಹತ್ವ ಪಡೆದಿವೆ. ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕೈದಾಳ, ಅರಳಗುಪ್ಪೆ ಮುಂತಾದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯಗಳು ನಿರ್ಮಾಣವಾದವು. ವಿಜಯನಗರದ ಪತನಾನಂತರ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ವಿವಿಧ ಪಾಳೇಗಾರರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು. ನಂತರ ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಭಾಗವಾಯಿತು.

ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲಗಣನೆ

ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು

• ತುಮಕೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ, ತುಮಕೂರು
• ಶ್ರೀ ಸಿದ್ಧಾರ್ಥ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಅಕಾಡೆಮಿ (ಡೀಮ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ), ತುಮಕೂರು

ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು

• ಕೇಂದ್ರೀಯ ಮಳೆನೀರು ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ (CRIDA) - ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕೇಂದ್ರ (ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿದ್ದರೆ/ಪ್ರಸ್ತಾಪನೆಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ)
• ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಕೇಂದ್ರ, ಕೊನೇಹಳ್ಳಿ, ತಿಪಟೂರು
• ವಿವಿಧ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿಭಾಗಗಳು

ಕಾಲೇಜುಗಳು

• ಸಿದ್ಧಗಂಗಾ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ (SIT), ತುಮಕೂರು
• ಶ್ರೀ ಸಿದ್ಧಾರ್ಥ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ (SSIT), ತುಮಕೂರು
• ಸಿದ್ಧಗಂಗಾ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ತುಮಕೂರು
• ಶ್ರೀ ಸಿದ್ಧಾರ್ಥ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜು, ತುಮಕೂರು
• ಸರ್ಕಾರಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾಲೇಜು, ತುಮಕೂರು
• ಸರ್ಕಾರಿ ಕಲಾ ಕಾಲೇಜು, ತುಮಕೂರು
• ಕಲ್ಪತರು ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾಲೇಜು, ತಿಪಟೂರು
• ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜುಗಳು (ಪ್ರತಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ)

ರಸ್ತೆ

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ NH-48 (ಬೆಂಗಳೂರು-ಪುಣೆ) ಮತ್ತು NH-73 (ಮಂಗಳೂರು-ತುಮಕೂರು) ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತವೆ. NH-150A (ಶಿವಮೊಗ್ಗ-ಚಿಂತಾಮಣಿ) ಸಹ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಎಲ್ಲಾ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತವೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ (KSRTC) ಉತ್ತಮ ಬಸ್ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ರೈಲು

ತುಮಕೂರು (TK) ಪ್ರಮುಖ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದ್ದು, ಬೆಂಗಳೂರು, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ, ಅರಸೀಕೆರೆ, ದಾವಣಗೆರೆ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ತಿಪಟೂರು (TTR), ಗುಬ್ಬಿ (GBB), ಶಿರಾ (SIRA) ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ನಿಲ್ದಾಣಗಳು.

ವಿಮಾನ

ಹತ್ತಿರದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೆಂಪೇಗೌಡ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (BLR) (ಸುಮಾರು 70-80 ಕಿ.ಮೀ). ತುಮಕೂರಿನಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ನಿರ್ಮಾಣದ ಯೋಜನೆಗಳಿವೆ (ಉದಾ: ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ ಅಕಾಡೆಮಿ).