ವಿಸ್ತೀರ್ಣ (ಚದರ ಕಿ.ಮೀ)

8477

ಮುಖ್ಯ ನದಿಗಳು

• ತುಂಗಾ
• ಭದ್ರಾ
• ಶರಾವತಿ
• ವರದಾ
• ಕುಮುದ್ವತಿ
• ದಂಡಾವತಿ

ಭೂಪ್ರದೇಶ

ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಮಲೆನಾಡು ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದ್ದು, ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ (ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಶ್ರೇಣಿ) ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಎತ್ತರದ ಬೆಟ್ಟಗಳು, ಕಣಿವೆಗಳು, ಮತ್ತು ದಟ್ಟವಾದ ಅರಣ್ಯಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಆಗುಂಬೆ, ಕೊಡಚಾದ್ರಿ ಮುಂತಾದವು ಪ್ರಮುಖ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶಗಳು.

ಹವಾಮಾನ

ಮಲೆನಾಡಿನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಹವಾಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅಧಿಕ ಮಳೆಗಾಲ (ಜೂನ್-ಅಕ್ಟೋಬರ್), ತಂಪಾದ ಚಳಿಗಾಲ (ನವೆಂಬರ್-ಫೆಬ್ರವರಿ) ಮತ್ತು ಸೌಮ್ಯ ಬೇಸಿಗೆಕಾಲ (ಮಾರ್ಚ್-ಮೇ). ಆಗುಂಬೆಯು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಳೆ ಬೀಳುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ ಮಳೆ ಸುಮಾರು 1800 ಮಿ.ಮೀ ನಿಂದ 3500+ ಮಿ.ಮೀ ವರೆಗೆ (ಪ್ರದೇಶಾನುಸಾರ ಬದಲಾವಣೆ).

ಭೌಗೋಳಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು

ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಲ್ಯಾಟರೈಟ್ ಮಣ್ಣು, ಗ್ರಾನೈಟ್ ನೈಸ್ (gneiss) ಮತ್ತು ಧಾರವಾಡ ಶಿಲಾ ಸ್ತರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಕೆಲವು ಕಡೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

ಅಕ್ಷಾಂಶ ಮತ್ತು ರೇಖಾಂಶ

ಅಂದಾಜು 13.5340° N ನಿಂದ 14.3692° N ಅಕ್ಷಾಂಶ, 74.6012° E ನಿಂದ 75.8277° E ರೇಖಾಂಶ

ನೆರೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು

• ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ (ವಾಯುವ್ಯ)
• ಹಾವೇರಿ (ಈಶಾನ್ಯ)
• ದಾವಣಗೆರೆ (ಪೂರ್ವ)
• ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು (ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಆಗ್ನೇಯ)
• ಉಡುಪಿ (ಪಶ್ಚಿಮ)

ಸರಾಸರಿ ಎತ್ತರ (ಮೀಟರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ)

ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸರಾಸರಿ 650 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ, ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ 1000 ಮೀಟರ್‌ಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರವಿದೆ.

ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವಿಭಾಗಗಳು

ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು

ಶಿವಮೊಗ್ಗ,ಭದ್ರಾವತಿ,ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ,ಸಾಗರ,ಹೊಸನಗರ,ಸೊರಬ,ಶಿಕಾರಿಪುರ

ಮುಖ್ಯ ಆದಾಯದ ಮೂಲಗಳು

• ಕೃಷಿ (ಭತ್ತ, ಅಡಿಕೆ, ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ, ಶುಂಠಿ)
• ತೋಟಗಾರಿಕೆ
• ಕೈಗಾರಿಕೆ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಭದ್ರಾವತಿಯಲ್ಲಿ)
• ಅರಣ್ಯ ಆಧಾರಿತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು
• ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ
• ಹೈನುಗಾರಿಕೆ

ಜಿಡಿಪಿ ಕೊಡುಗೆ ಮಾಹಿತಿ

ರಾಜ್ಯದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಕೃಷಿ, ಕೈಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ವಲಯಗಳ ಮೂಲಕ ಗಮನಾರ್ಹ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಅಡಿಕೆ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ.

ಮುಖ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

• ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕು ಕಾರ್ಖಾನೆ (VISL), ಭದ್ರಾವತಿ (ಈಗ ಕಾರ್ಯ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿದೆ/ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ)
• ಮೈಸೂರು ಕಾಗದ ಕಾರ್ಖಾನೆ (MPM), ಭದ್ರಾವತಿ (ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದೆ)
• ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು (ಉದಾ: ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆ)
• ಅಕ್ಕಿ ಗಿರಣಿಗಳು
• ಮರ ಆಧಾರಿತ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು
• ಕೃಷಿ ಉಪಕರಣಗಳ ತಯಾರಿಕೆ (ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ)

ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳು

ಶಿವಮೊಗ್ಗ ನಗರದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಐಟಿ ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ಬಿಪಿಓ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಇವೆ, ಆದರೆ ಬೃಹತ್ ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳಿಲ್ಲ.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

• ಮರಗೆಲಸ ಮತ್ತು ಮರದ ಕೆತ್ತನೆ
• ಕುಂಬಾರಿಕೆ
• ಬಿದಿರಿನ ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು
• ಕಂಬಳಿ ನೇಯ್ಗೆ (ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)

ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳು

• ಭತ್ತ (ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ ಬೆಳೆ)
• ಅಡಿಕೆ (ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆ, ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರದೇಶ)
• ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ
• ಕಬ್ಬು
• ಶುಂಠಿ
• ರಾಗಿ
• ದ್ವಿದಳ ಧಾನ್ಯಗಳು
• ಹತ್ತಿ (ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)

ಮಣ್ಣಿನ ವಿಧ

ಕೆಂಪು ಜೇಡಿ ಮಣ್ಣು, ಲ್ಯಾಟರೈಟ್ ಮಣ್ಣು, ಮತ್ತು ನದಿ ತೀರಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಕ್ಕಲು ಮಣ್ಣು. ಮಣ್ಣು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆಮ್ಲೀಯ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

ನೀರಾವರಿ ವಿವರಗಳು

ತುಂಗಾ, ಭದ್ರಾ, ಶರಾವತಿ ಮತ್ತು ವರದಾ ನದಿಗಳಿಂದ ಕಾಲುವೆಗಳ ಮೂಲಕ ನೀರಾವರಿ. ತುಂಗಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು (ಗಾಜನೂರು), ಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು (ನೆರೆಯ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಶಿವಮೊಗ್ಗಕ್ಕೆ ನೀರುಣಿಸುತ್ತದೆ), ಲಿಂಗನಮಕ್ಕಿ ಜಲಾಶಯ (ಶರಾವತಿ ನದಿಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ) ಪ್ರಮುಖ ನೀರಾವರಿ ಮೂಲಗಳು. ಕೆರೆ ಮತ್ತು ಕೊಳವೆ ಬಾವಿ ನೀರಾವರಿಯೂ ಇದೆ.

ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಬೆಳೆಗಳು

• ಬಾಳೆಹಣ್ಣು
• ಮಾವು
• ಹಲಸು
• ಪಪ್ಪಾಯಿ
• ಕಾಳುಮೆಣಸು
• ಏಲಕ್ಕಿ
• ಲವಂಗ
• ಜಾಯಿಕಾಯಿ
• ವೆನಿಲ್ಲಾ
• ಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ತರಕಾರಿಗಳು

ರೇಷ್ಮೆ ಕೃಷಿ ವಿವರಗಳು

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಪ್ಪುನೇರಳೆ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳು ಸಾಕಾಣಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇದು ಮೈಸೂರು ಅಥವಾ ಕೋಲಾರದಷ್ಟು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿಲ್ಲ.

ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ

• ಹೈನುಗಾರಿಕೆ (ಹಸು, ಎಮ್ಮೆ ಸಾಕಾಣಿಕೆ)
• ಕುರಿ ಮತ್ತು ಮೇಕೆ ಸಾಕಾಣಿಕೆ
• ಕೋಳಿ ಸಾಕಾಣಿಕೆ
• ಮೀನುಗಾರಿಕೆ (ನದಿ ಮತ್ತು ಜಲಾಶಯಗಳಲ್ಲಿ)

ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅದಿರುಗಳು

• ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು (ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ)
• ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್
• ಸುಣ್ಣದಕಲ್ಲು
• ಬಾಕ್ಸೈಟ್ (ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ)
• ಕಟ್ಟಡ ಕಲ್ಲುಗಳು ಮತ್ತು ಮರಳು

ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಶೇಕಡಾವಾರು

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶೇ. 50ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಭಾಗ ಅರಣ್ಯದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ (ಅಂದಾಜು). ದಟ್ಟವಾದ ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ, ಅರೆ ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ ಮತ್ತು ತೇವಾಂಶಭರಿತ ಎಲೆ ಉದುರುವ ಕಾಡುಗಳಿವೆ.

ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಕುಲ

ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯದ ಹಾಟ್‌ಸ್ಪಾಟ್‌ನ ಭಾಗವಾಗಿರುವ ಕಾರಣ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ತೇಗ, ಬೀಟೆ, ಹೊನ್ನೆ, ನಂದಿ, ಶ್ರೀಗಂಧ ಮುಂತಾದ ಮರಗಳು. ಆನೆ, ಹುಲಿ, ಚಿರತೆ, ಕಾಡೆಮ್ಮೆ, ಜಿಂಕೆ, ಕಡವೆ, ಸಿಂಗಳೀಕ (Lion-tailed macaque - ಆಗುಂಬೆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ), ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪ, ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಜಾತಿಯ ಪಕ್ಷಿಗಳು, ಚಿಟ್ಟೆಗಳು ಮತ್ತು ಉಭಯಚರಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಶರಾವತಿ ಕಣಿವೆ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ, ಶೆಟ್ಟಿಹಳ್ಳಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ (ಭಾಗಶಃ) ಇಲ್ಲಿವೆ.

ಹೆಸರುವಾಸಿ

ಮಲೆನಾಡಿನ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು, ಪ್ರಕೃತಿ ಸೌಂದರ್ಯದ ಬೀಡು

ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಇತರ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ಸಮಯ

ಮಳೆಗಾಲದ ನಂತರ, ಅಂದರೆ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಿಂದ ಫೆಬ್ರವರಿವರೆಗೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜಲಪಾತಗಳು ಮೈದುಂಬಿ ಹರಿಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿ ಹಸಿರಿನಿಂದ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಪ್ರವಾಸಿ ಮಾರ್ಗಗಳು

• ಜಲಪಾತಗಳ ವೀಕ್ಷಣೆ (ಜೋಗ, ಹಿಡ್ಲುಮನೆ, ದಬ್ಬೆ)
• ಐತಿಹಾಸಿಕ ತಾಣಗಳ ಪ್ರವಾಸ (ಕೆಳದಿ, ಇಕ್ಕೇರಿ, ಬಳ್ಳಿಗಾವಿ, ನಗರ ಕೋಟೆ)
• ಚಾರಣ ಮತ್ತು ಸಾಹಸ (ಕೊಡಚಾದ್ರಿ, ಕುಂದಾದ್ರಿ, ಕವಲೇದುರ್ಗ)
• ವನ್ಯಜೀವಿ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಪ್ರವಾಸ (ತ್ಯಾವರೆಕೊಪ್ಪ, ಸಕ್ರೆಬೈಲು, ಮಂಡಗದ್ದೆ)

ಹೆಸರಾಂತವಾದುದು

• ಜೋಗ ಜಲಪಾತ
• ಮಲೆನಾಡಿನ ಹಸಿರು ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿ ಸೌಂದರ್ಯ
• ಅಡಿಕೆ ಕೃಷಿ
• ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಕುವೆಂಪು
• ಕೆಳದಿ ನಾಯಕರ ಇತಿಹಾಸ
• ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲೆ

ಜನರು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಮಲೆನಾಡಿನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಜನರು. ಕೃಷಿ ಪ್ರಧಾನ ಜೀವನಶೈಲಿ. ಅತಿಥಿ ಸತ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಹಬ್ಬಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.

ವಿಶೇಷ ಆಹಾರಗಳು

• ಕಡುಬು (ಅಕ್ಕಿ, ಹೆಸರು ಬೇಳೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸುವ ತಿನಿಸು)
• ಅಕ್ಕಿ ರೊಟ್ಟಿ
• ಪತ್ರೊಡೆ (ಕೆಸುವಿನ ಎಲೆಯಿಂದ ಮಾಡುವ ಖಾದ್ಯ)
• ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿನ ಕಡುಬು, ದೋಸೆ, ಗಿಣ್ಣು
• ಮಲೆನಾಡಿನ ಮೀನಿನ ಖಾದ್ಯಗಳು (ನದಿ ಮೀನು)
• ಕಳಲೆ ಪಲ್ಯ
• ಬಿದಿರು ಕಳಲೆ ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿ
• ತಂಬುಳಿಗಳು (ವಿವಿಧ ಸೊಪ್ಪುಗಳಿಂದ)

ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು

• ಕಾಯಿ ಹೋಳಿಗೆ
• ತೊಡೆದೇವು (ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಬೆಲ್ಲದಿಂದ ಮಾಡುವ ಸಿಹಿ)
• ಹಯಗ್ರೀವ (ಕಡಲೆ ಬೇಳೆ ಸಿಹಿ)
• ಅತ್ರಾಸ (ಅಕ್ಕಿ ಹಿಟ್ಟು ಮತ್ತು ಬೆಲ್ಲದಿಂದ)

ಉಡುಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಸೀರೆ ಮತ್ತು ಪುರುಷರು ಪಂಚೆ (ಧೋತಿ) ಮತ್ತು ಶರ್ಟ್ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಗೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ. ಆಧುನಿಕ ಉಡುಪುಗಳು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಯುವಜನರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ.

ಹಬ್ಬಗಳು

• ಯುಗಾದಿ
• ದೀಪಾವಳಿ
• ಗಣೇಶ ಚತುರ್ಥಿ
• ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ
• ನಾಗರ ಪಂಚಮಿ
• ಸ್ಥಳೀಯ ದೇವತೆಗಳ ಜಾತ್ರೆಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಸವಗಳು
• ಹುತ್ತರಿ ಹಬ್ಬ (ಕೊಡಗು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರಭಾವವಿರುವ ಕಡೆ)
• ಭೂಮಿ ಹುಣ್ಣಿಮೆ

ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗಳು

• ಕನ್ನಡ (ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ)
• ಹವ್ಯಕ ಕನ್ನಡ (ಹವ್ಯಕ ಸಮುದಾಯದವರಿಂದ)
• ತುಳು (ಕೆಲವು ಗಡಿ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)
• ಕೊಂಕಣಿ (ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)
• ಉರ್ದು

ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳು

• ಯಕ್ಷಗಾನ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಡಗುತಿಟ್ಟು ಶೈಲಿ)
• ಕರ್ನಾಟಕ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ (ಕಲಿಯುವವರು ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವವರು ಇದ್ದಾರೆ)

ಜಾನಪದ ಕಲೆಗಳು

• ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ
• ವೀರಗಾಸೆ
• ಸುಗ್ಗಿ ಕುಣಿತ
• ಕಂಸಾಳೆ (ಕೆಲವು ಕಡೆ)
• ಗೊರವರ ಕುಣಿತ
• ಭೂತಾರಾಧನೆ (ಕರಾವಳಿ ಪ್ರಭಾವಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ)
• ನಾಗಮಂಡಲ (ಕೆಲವು ಕಡೆ)

ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು

ಕೃಷಿ ಸಂಬಂಧಿತ ಆಚರಣೆಗಳು (ಉದಾ: ಭೂಮಿ ಪೂಜೆ, ಹೊಸ ಅಕ್ಕಿ ಊಟ), ನಾಗಾರಾಧನೆ, ದೈವಾರಾಧನೆ (ಕೆಲವು ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ), ಹಿರಿಯರಿಗೆ ಗೌರವ, ಅತಿಥಿ ಸತ್ಕಾರ, ಸಂಪ್ರದಾಯಬದ್ಧ ವಿವಾಹ ಪದ್ಧತಿಗಳು.

ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾ ಗ್ಯಾಲರಿಗಳು

• ಶಿವಪ್ಪ ನಾಯಕ ಅರಮನೆ ಮತ್ತು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಶಿವಮೊಗ್ಗ
• ಕುವೆಂಪು ಸ್ಮಾರಕ ಮನೆ, ಕುಪ್ಪಳ್ಳಿ
• ಕೆಳದಿ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ (ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ)

ಜನಸಂಖ್ಯೆ

1,752,753 (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣ

80.45% (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ಲಿಂಗಾನುಪಾತ

ಪ್ರತಿ 1000 ಪುರುಷರಿಗೆ 998 ಮಹಿಳೆಯರು (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ವಿಭಜನೆ

ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಮತ್ತು ಭದ್ರಾವತಿ ಪ್ರಮುಖ ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳು. ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತದೆ.

ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಇತಿಹಾಸ (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ)

ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯು ಶ್ರೀಮಂತ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಶಾತವಾಹನರು, ಕದಂಬರು, ಗಂಗರು, ಚಾಲುಕ್ಯರು, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು, ಹೊಯ್ಸಳರು ಮತ್ತು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅರಸರು ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಳಿದ್ದಾರೆ. 16ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕೆಳದಿ ನಾಯಕರು (ಸದಾಶಿವ ನಾಯಕ, ದೊಡ್ಡ ಸಂಕಣ್ಣ ನಾಯಕ, ಶಿವಪ್ಪ ನಾಯಕ, ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ) ಪ್ರಬಲರಾಗಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು, ಇವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶಿವಮೊಗ್ಗವು (ಆಗ 'ಶಿವನ-ಮೊಗೆ' ಅಂದರೆ 'ಶಿವನ ಮುಖ' ಅಥವಾ 'ಸಿಹಿ ಮೊಗೆ' ಎಂಬ ಅರ್ಥದಿಂದ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ) ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಮತ್ತು ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಹಾಗೂ ಮೈಸೂರು ಒಡೆಯರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲೂ ಈ ಜಿಲ್ಲೆ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿತ್ತು (ಈಸೂರು ಘಟನೆ ಪ್ರಮುಖವಾದುದು).

ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲಗಣನೆ

ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು

• ಕುವೆಂಪು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಶಂಕರಘಟ್ಟ, ಭದ್ರಾವತಿ ತಾಲ್ಲೂಕು (ಶಿವಮೊಗ್ಗ ನಗರದಿಂದ ಸುಮಾರು 28 ಕಿ.ಮೀ)
• ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ತೋಟಗಾರಿಕೆ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಶಿವಮೊಗ್ಗ (UHS Bagalkot ಇದರ ಕ್ಯಾಂಪಸ್ ಆಗಿದ್ದು, ನಂತರ ಪೂರ್ಣಪ್ರಮಾಣದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ)

ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು

• ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ನವಿಲೆ, ಶಿವಮೊಗ್ಗ
• ಮಲೆನಾಡು ಪ್ರದೇಶಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಂಡಳಿ (ಕೆಲವು ಸಂಶೋಧನಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು)

ಕಾಲೇಜುಗಳು

• ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾಲೇಜು (ಸರ್ಕಾರಿ), ಶಿವಮೊಗ್ಗ
• ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಕಲಾ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಕಾಲೇಜು, ಶಿವಮೊಗ್ಗ
• ಡಿ.ವಿ.ಎಸ್. ಕಲಾ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾಲೇಜು, ಶಿವಮೊಗ್ಗ
• ನ್ಯಾಷನಲ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟಿ (NES) ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಶಿವಮೊಗ್ಗ (ಕಾನೂನು, ವಾಣಿಜ್ಯ, ವಿಜ್ಞಾನ ಇತ್ಯಾದಿ)
• ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ (JNNCE), ಶಿವಮೊಗ್ಗ
• ಪಿ.ಇ.ಎಸ್. ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಅಂಡ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್ (PESITM), ಶಿವಮೊಗ್ಗ
• ಶಿವಮೊಗ್ಗ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ಸಂಸ್ಥೆ (SIMS), ಶಿವಮೊಗ್ಗ

ರಸ್ತೆ

ಉತ್ತಮ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ NH-69 (ಹಿಂದಿನ NH-206: ಬೆಂಗಳೂರು-ಹೊನ್ನಾವರ) ಮತ್ತು NH-169 (ಹಿಂದಿನ NH-13: ಮಂಗಳೂರು-ಶೋಲಾಪುರ) ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತವೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ (KSRTC) ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಬಸ್ಸುಗಳು ವ್ಯಾಪಕ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.

ರೈಲು

ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಟೌನ್ (SMET) ಮತ್ತು ತಾಳಗುಪ್ಪ (TLGP) ಪ್ರಮುಖ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳು. ಬೆಂಗಳೂರು, ಮೈಸೂರು, ತಿರುಪತಿ, ಚೆನ್ನೈ ನಗರಗಳಿಗೆ ರೈಲು ಸಂಪರ್ಕವಿದೆ. ಭದ್ರಾವತಿ (BDVT) ಸಹ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ನಿಲ್ದಾಣ.

ವಿಮಾನ

ಶಿವಮೊಗ್ಗ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (ಕುಪ್ಪಳ್ಳಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ - KQH), ಸೋಗಾನೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿದ್ದು, ಮಾರ್ಚ್ 2023 ರಿಂದ ಕಾರ್ಯಾರಂಭ ಮಾಡಿದೆ. ಬೆಂಗಳೂರು, ಹೈದರಾಬಾದ್, ತಿರುಪತಿ, ಗೋವಾ ಮುಂತಾದ ನಗರಗಳಿಗೆ ವಿಮಾನಯಾನ ಸೇವೆ ಲಭ್ಯವಿದೆ.