ವಿಸ್ತೀರ್ಣ (ಚದರ ಕಿ.ಮೀ)

4961

ಮುಖ್ಯ ನದಿಗಳು

• ಕಾವೇರಿ
• ಹೇಮಾವತಿ
• ಶಿಂಷಾ
• ಲೋಕಪಾವನಿ
• ವೀರವೈಷ್ಣವಿ
• ಕಣ್ವ (ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)

ಭೂಪ್ರದೇಶ

ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಫಲವತ್ತಾದ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕಾವೇರಿ ನದಿ ಕಣಿವೆಯು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಬೆಟ್ಟಗುಡ್ಡಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ (ಉದಾ: ಮೇಲುಕೋಟೆ, ಕರಿಘಟ್ಟ).

ಹವಾಮಾನ

ಸಮಶೀತೋಷ್ಣ ವಲಯದ ಹವಾಮಾನ. ಬೇಸಿಗೆಕಾಲ (ಮಾರ್ಚ್-ಮೇ) ಸಾಧಾರಣ ಬಿಸಿಯಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ (ಗರಿಷ್ಠ 35°C). ಮಳೆಗಾಲ (ಜೂನ್-ಅಕ್ಟೋಬರ್) ಮಧ್ಯಮದಿಂದ ಉತ್ತಮ ಮಳೆ ತರುತ್ತದೆ. ಚಳಿಗಾಲ (ನವೆಂಬರ್-ಫೆಬ್ರವರಿ) ಸೌಮ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ (ಕನಿಷ್ಠ 20°C). ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ ಮಳೆ ಸುಮಾರು 700-800 ಮಿ.ಮೀ.

ಭೌಗೋಳಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು

ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಗ್ರಾನೈಟ್ ನೈಸ್ (gneiss) ಮತ್ತು ಧಾರವಾಡ ಶಿಲಾ ಸ್ತರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ನದಿ ತೀರಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಕ್ಕಲು ಮಣ್ಣು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಲೀಥಿಯಂ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಪತ್ತೆಯಾಗಿವೆ.

ಅಕ್ಷಾಂಶ ಮತ್ತು ರೇಖಾಂಶ

ಅಂದಾಜು 12°13' N ನಿಂದ 13°04' N ಅಕ್ಷಾಂಶ, 76°19' E ನಿಂದ 77°20' E ರೇಖಾಂಶ

ನೆರೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು

• ತುಮಕೂರು (ಉತ್ತರ)
• ರಾಮನಗರ (ಪೂರ್ವ)
• ಚಾಮರಾಜನಗರ (ದಕ್ಷಿಣ)
• ಮೈಸೂರು (ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ನೈಋತ್ಯ)
• ಹಾಸನ (ವಾಯುವ್ಯ)

ಸರಾಸರಿ ಎತ್ತರ (ಮೀಟರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ)

ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸರಾಸರಿ 700-800 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ.

ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವಿಭಾಗಗಳು

ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು

ಮಂಡ್ಯ,ಮದ್ದೂರು,ಮಳವಳ್ಳಿ,ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ,ಪಾಂಡವಪುರ,ಕೃಷ್ಣರಾಜಪೇಟೆ (ಕೆ.ಆರ್. ಪೇಟೆ),ನಾಗಮಂಗಲ

ಮುಖ್ಯ ಆದಾಯದ ಮೂಲಗಳು

• ಕೃಷಿ (ಕಬ್ಬು, ಭತ್ತ, ರಾಗಿ)
• ಸಕ್ಕರೆ ಉದ್ಯಮ
• ಹೈನುಗಾರಿಕೆ (ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದನೆ)
• ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ
• ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು
• ಕಲ್ಲು ಗಣಿಗಾರಿಕೆ

ಜಿಡಿಪಿ ಕೊಡುಗೆ ಮಾಹಿತಿ

ರಾಜ್ಯದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಕೃಷಿ, ಸಕ್ಕರೆ ಉದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಹೈನುಗಾರಿಕೆ ಮೂಲಕ ಮಹತ್ವದ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. 'ಸಕ್ಕರೆ ನಾಡು' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬು ಮತ್ತು ಸಕ್ಕರೆಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಮುಖ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

• ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು (ಮೈಷುಗರ್ - ಮಂಡ್ಯ, ಪಾಂಡವಪುರ ಸಹಕಾರಿ ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆ, ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ ಶುಗರ್ಸ್ - ಕೆ.ಎಂ. ದೊಡ್ಡಿ, ಎನ್.ಎಸ್.ಎಲ್. ಶುಗರ್ಸ್ - ಕೊಪ್ಪ)
• ಡಿಸ್ಟಿಲರಿಗಳು (ಮದ್ಯಸಾರ ತಯಾರಿಕೆ)
• ಕೃಷಿ ಆಧಾರಿತ ಸಣ್ಣ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು (ಅಕ್ಕಿ ಗಿರಣಿಗಳು, ಬೆಲ್ಲ ತಯಾರಿಕೆ)
• ಗ್ರಾನೈಟ್ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಘಟಕಗಳು
• ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮಗಳು (ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ)

ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳು

• ಮಂಡ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳಿಲ್ಲ. ಬೆಂಗಳೂರು ಮತ್ತು ಮೈಸೂರಿಗೆ ಸಮೀಪವಿರುವುದರಿಂದ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಐಟಿ ಸಂಬಂಧಿತ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

• ಕೈಮಗ್ಗ (ರೇಷ್ಮೆ ಮತ್ತು ಹತ್ತಿ ಸೀರೆಗಳು)
• ಕುಂಬಾರಿಕೆ
• ಬಿದಿರು ಮತ್ತು ಬೆತ್ತದ ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು
• ಕಲ್ಲು ಕೆತ್ತನೆ (ಶಿಲ್ಪಕಲೆ - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮೇಲುಕೋಟೆ ಸುತ್ತಮುತ್ತ)

ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳು

• ಕಬ್ಬು (ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆ)
• ಭತ್ತ (ಕಾವೇರಿ ಮತ್ತು ಹೇಮಾವತಿ ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ)
• ರಾಗಿ (ಪ್ರಮುಖ ಆಹಾರ ಬೆಳೆ)
• ದ್ವಿದಳ ಧಾನ್ಯಗಳು (ಅವರೆ, ತೊಗರಿ, ಹುರುಳಿ)
• ತೆಂಗು
• ಮಾವು
• ಬಾಳೆಹಣ್ಣು
• ಎಣ್ಣೆಕಾಳುಗಳು (ಶೇಂಗಾ, ಸೂರ್ಯಕಾಂತಿ)

ಮಣ್ಣಿನ ವಿಧ

ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣು, ಕೆಂಪು ಜೇಡಿ ಮಣ್ಣು, ಮತ್ತು ನದಿ ತೀರಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಕ್ಕಲು ಮಣ್ಣು. ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪು ಮಣ್ಣು ಸಹ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ನೀರಾವರಿ ವಿವರಗಳು

ಕೃಷ್ಣರಾಜಸಾಗರ (ಕೆಆರ್‌ಎಸ್) ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಹೇಮಾವತಿ ಜಲಾಶಯದ ಕಾಲುವೆಗಳು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೃಷಿಗೆ ಜೀವನಾಡಿಗಳಾಗಿವೆ. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ನಾಲೆ (VC ನಾಲೆ) ಪ್ರಮುಖ ನೀರಾವರಿ ಕಾಲುವೆ. ಹಲವಾರು ಕೆರೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೊಳವೆ ಬಾವಿಗಳು ಸಹ ನೀರಾವರಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿವೆ.

ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಬೆಳೆಗಳು

• ಮಾವು
• ಬಾಳೆಹಣ್ಣು (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಏಲಕ್ಕಿ ಬಾಳೆ)
• ತೆಂಗು
• ಹೂವುಗಳು (ಮಲ್ಲಿಗೆ, ಸೇವಂತಿಗೆ, ಗುಲಾಬಿ)
• ತರಕಾರಿಗಳು (ಟೊಮ್ಯಾಟೊ, ಈರುಳ್ಳಿ, ಬೀನ್ಸ್, ಎಲೆಕೋಸು, ಸೌತೆಕಾಯಿ)

ರೇಷ್ಮೆ ಕೃಷಿ ವಿವರಗಳು

ಜಿಲ್ಲೆಯಾದ್ಯಂತ ಹಿಪ್ಪುನೇರಳೆ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳು ಸಾಕಾಣಿಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಉಪಕಸುಬಾಗಿದೆ. ಮದ್ದೂರು, ಮಳವಳ್ಳಿ, ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು ರೇಷ್ಮೆ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಮುಂದಿವೆ.

ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ

• ಹೈನುಗಾರಿಕೆ (ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲೇ ಪ್ರಮುಖ ಜಿಲ್ಲೆ, ಮಂಡ್ಯ ಹಾಲು ಒಕ್ಕೂಟ (ಮನ್‌ಮುಲ್) ಪ್ರಸಿದ್ಧ)
• ಕುರಿ ಮತ್ತು ಮೇಕೆ ಸಾಕಾಣಿಕೆ
• ಕೋಳಿ ಸಾಕಾಣಿಕೆ

ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅದಿರುಗಳು

• ಲೀಥಿಯಂ (ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಅಳ್ಳಪಟ್ಟಣ-ಮಾರ್ಲಗಾಳ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾಗಿದೆ)
• ಗ್ರಾನೈಟ್ (ವಿವಿಧ ಬಣ್ಣಗಳ)
• ಫೆಲ್ಡ್‌ಸ್ಪಾರ್
• ಕ್ವಾರ್ಟ್ಜ್
• ಕಟ್ಟಡ ಕಲ್ಲುಗಳು
• ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು (ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ)

ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಶೇಕಡಾವಾರು

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ಕಡಿಮೆಯಿದ್ದು, ಸುಮಾರು 5-7% ಇರಬಹುದು. ಹೆಚ್ಚಿನವು ಕುರುಚಲು ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ನದಿ ತೀರದ ಸಣ್ಣ ಅರಣ್ಯ ತೇಪೆಗಳಾಗಿವೆ. ಕರಿಘಟ್ಟ, ಮೇಲುಕೋಟೆ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ, ಆದಿಚುಂಚನಗಿರಿ ನವಿಲುಧಾಮ ಮುಖ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು.

ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಕುಲ

ಕುರುಚಲು ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಸಸ್ಯವರ್ಗ. ನರಿ, ಮೊಲ, ಕಾಡುಹಂದಿ, ನವಿಲು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಯ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ರಂಗನತಿಟ್ಟು ಪಕ್ಷಿಧಾಮ (ನೆರೆಯ ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆ, ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರ) ಮತ್ತು ಕೊಕ್ಕರೆ ಬೆಳ್ಳೂರು ಪಕ್ಷಿಧಾಮಗಳು ವಲಸೆ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಆದಿಚುಂಚನಗಿರಿ ನವಿಲುಧಾಮವು ನವಿಲುಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿದೆ.

ಹೆಸರುವಾಸಿ

ಸಕ್ಕರೆ ನಾಡು, ಕಾವೇರಿಯ ತವರು, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಬೀಡು

ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಇತರ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ಸಮಯ

ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಿಂದ ಮಾರ್ಚ್‌ವರೆಗೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣವು ಆಹ್ಲಾದಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಜಲಪಾತಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಮಳೆಗಾಲದ ನಂತರದ ಸಮಯ ಉತ್ತಮ.

ಪ್ರವಾಸಿ ಮಾರ್ಗಗಳು

• ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರವಾಸ (ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ)
• ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ದರ್ಶನ (ಮೇಲುಕೋಟೆ, ಆದಿಚುಂಚನಗಿರಿ, ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ)
• ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿವೀಕ್ಷಣೆ (ರಂಗನತಿಟ್ಟು, ಕೊಕ್ಕರೆ ಬೆಳ್ಳೂರು, ಶಿವನಸಮುದ್ರ)
• ಕೆಆರ್‌ಎಸ್ ಮತ್ತು ಬೃಂದಾವನ

ಹೆಸರಾಂತವಾದುದು

• ಸಕ್ಕರೆ ಉತ್ಪಾದನೆ ('ಸಕ್ಕರೆ ನಾಡು')
• ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ (ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ ರಾಜಧಾನಿ)
• ಕೆಆರ್‌ಎಸ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಬೃಂದಾವನ ಉದ್ಯಾನ
• ಮೇಲುಕೋಟೆ ವೈರಮುಡಿ ಉತ್ಸವ
• ರಾಗಿ ಮುದ್ದೆ
• ಕಾವೇರಿ ನದಿ

ಜನರು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಕನ್ನಡವು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ. ಜನರು ಕೃಷಿ, ಹೈನುಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಕ್ಕರೆ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಒಕ್ಕಲಿಗ ಸಮುದಾಯದ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವಿದೆ. ಮೈಸೂರು ಭಾಗದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಆಚಾರ-ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಜಾನಪದ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಲವು.

ವಿಶೇಷ ಆಹಾರಗಳು

• ರಾಗಿ ಮುದ್ದೆ ಮತ್ತು ನಾಟಿ ಕೋಳಿ ಸಾರು/ಸೊಪ್ಪಿನ ಸಾರು/ಬಸ್ಸಾರು
• ಅಕ್ಕಿ ರೊಟ್ಟಿ
• ಮಂಡ್ಯ ಮಟನ್ ಬಿರಿಯಾನಿ
• ತಲೆ ಮಾಂಸದ ಸಾರು
• ಕಬ್ಬಿನ ಹಾಲು
• ಬೆಲ್ಲ
• ಅವರೆಕಾಳು ಖಾದ್ಯಗಳು (ಋತುಮಾನದಲ್ಲಿ)

ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು

• ಮೈಸೂರು ಪಾಕ್ (ನೆರೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಭಾವ)
• ಹೋಳಿಗೆ (ಕಾಯಿ, ಕಡಲೆಬೇಳೆ)
• ಕಜ್ಜಾಯ (ಅತ್ರಾಸ)
• ಶಾವಿಗೆ ಪಾಯಸ
• ಸಕ್ಕರೆ ಅಚ್ಚು
• ಬೆಲ್ಲದ ಪಾನಕ

ಉಡುಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಾಯಿಕವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ರೇಷ್ಮೆ ಸೀರೆ (ಮೈಸೂರು ರೇಷ್ಮೆ ಪ್ರಭಾವ) ಮತ್ತು ಪುರುಷರು ಪಂಚೆ (ಧೋತಿ) ಮತ್ತು ಶರ್ಟ್ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಧುನಿಕ ಉಡುಪುಗಳು ನಗರ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ.

ಹಬ್ಬಗಳು

• ದಸರಾ (ಮೈಸೂರು ದಸರೆಯ ಪ್ರಭಾವ)
• ಯುಗಾದಿ
• ದೀಪಾವಳಿ
• ಗಣೇಶ ಚತುರ್ಥಿ
• ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ
• ಮೇಲುಕೋಟೆ ವೈರಮುಡಿ ಬ್ರಹ್ಮೋತ್ಸವ
• ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿ ರಥೋತ್ಸವ
• ಸ್ಥಳೀಯ ಗ್ರಾಮ ದೇವತೆಗಳ ಜಾತ್ರೆಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಸವಗಳು
• ಕಬ್ಬು ಕಟಾವು ಹಬ್ಬಗಳು

ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗಳು

• ಕನ್ನಡ (ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ)
• ತೆಲುಗು (ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)
• ತಮಿಳು (ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)
• ಉರ್ದು

ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳು

• ಕರ್ನಾಟಕ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಭರತನಾಟ್ಯ (ಮೈಸೂರು ಪರಂಪರೆಯ ಪ್ರಭಾವ)
• ಸುಗಮ ಸಂಗೀತ
• ನಾಟಕ
• ಗಮಕ ವಾಚನ

ಜಾನಪದ ಕಲೆಗಳು

• ಪೂಜಾ ಕುಣಿತ
• ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ
• ವೀರಗಾಸೆ
• ಕೋಲಾಟ
• ಸೋಬಾನೆ ಪದ
• ಗೀಗಿ ಪದ
• ಕಂಸಾಳೆ
• ತಮಟೆ ವಾದನ
• ಚಿಟ್ ಮೇಳ

ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು

ಕೃಷಿ ಸಂಬಂಧಿತ ಆಚರಣೆಗಳು, ಕಾವೇರಿ ನದಿ ಪೂಜೆ, ಗ್ರಾಮ ದೇವತೆಗಳ ಪೂಜೆ, ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಚರಣೆ, ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿವಾಹ ಪದ್ಧತಿಗಳು, ಮೈಸೂರು ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಪ್ರಭಾವ.

ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾ ಗ್ಯಾಲರಿಗಳು

• ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿರುವ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ (ದರಿಯಾ ದೌಲತ್ ಬಾಗ್)
• ಜಾನಪದ ಲೋಕ (ನೆರೆಯ ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ, ಮಂಡ್ಯಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರ).

ಜನಸಂಖ್ಯೆ

1,805,769 (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣ

70.40% (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ಲಿಂಗಾನುಪಾತ

ಪ್ರತಿ 1000 ಪುರುಷರಿಗೆ 992 ಮಹಿಳೆಯರು (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ವಿಭಜನೆ

ಮಂಡ್ಯ ನಗರವು ಪ್ರಮುಖ ನಗರೀಕರಣ ಕೇಂದ್ರ. ಮದ್ದೂರು, ಮಳವಳ್ಳಿ, ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ, ಪಾಂಡವಪುರ, ಕೆ.ಆರ್. ಪೇಟೆ, ನಾಗಮಂಗಲ ಇತರ ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶಗಳು. 2011ರ ಪ್ರಕಾರ, ಶೇ. 17.06% ನಗರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ.

ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಇತಿಹಾಸ (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ)

ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯು ಗಂಗರು, ಚೋಳರು, ಹೊಯ್ಸಳರು, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಮೈಸೂರು ಒಡೆಯರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣವು ವಿಜಯನಗರದ ಸಾಮಂತರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ, ನಂತರ ಮೈಸೂರು ಒಡೆಯರ ಮತ್ತು ಹೈದರ್ ಅಲಿ, ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವ ಪಡೆದಿತ್ತು. ಮೇಲುಕೋಟೆಯು ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿತ್ತು. 1939ರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಿಂದ ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ ಹೊಸ ಜಿಲ್ಲೆಯಾಗಿ ರಚಿಸಲಾಯಿತು.

ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲಗಣನೆ

ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು

• ಮಂಡ್ಯ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ, ಮಂಡ್ಯ (ಹಿಂದೆ ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು)
• ಆದಿಚುಂಚನಗಿರಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ (ಖಾಸಗಿ - ಆರೋಗ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನಗಳು, ನಾಗಮಂಗಲ ತಾಲ್ಲೂಕು)

ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು

• ವಲಯ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ (ZAHRS), ವಿ.ಸಿ. ಫಾರ್ಮ್, ಮಂಡ್ಯ (ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಬೆಂಗಳೂರು ಇದರ ಅಂಗ)
• ಕಬ್ಬು ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ವಿ.ಸಿ. ಫಾರ್ಮ್, ಮಂಡ್ಯ

ಕಾಲೇಜುಗಳು

• ಪಿ.ಇ.ಎಸ್. ತಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ಮಂಡ್ಯ
• ಮಂಡ್ಯ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ಸಂಸ್ಥೆ (MIMS), ಮಂಡ್ಯ (ಸರ್ಕಾರಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜು)
• ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಕಾಲೇಜು, ಮಂಡ್ಯ
• ಸರ್ಕಾರಿ ಕಲಾ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಕಾಲೇಜು (ಸ್ವಾಯತ್ತ), ಮಂಡ್ಯ
• ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ಕಾಲೇಜು, ಮಂಡ್ಯ
• ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜುಗಳು (ಪ್ರತಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ)

ರಸ್ತೆ

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ NH-275 (ಬೆಂಗಳೂರು-ಮಂಗಳೂರು, ಮೈಸೂರು ಮಾರ್ಗ) ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಎಲ್ಲಾ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತವೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ (KSRTC) ಉತ್ತಮ ಬಸ್ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ರೈಲು

ಬೆಂಗಳೂರು-ಮೈಸೂರು ರೈಲು ಮಾರ್ಗವು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಮಂಡ್ಯ (MYA), ಮದ್ದೂರು (MAD), ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ (S), ಪಾಂಡವಪುರ (PANP) ಪ್ರಮುಖ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳು.

ವಿಮಾನ

ಹತ್ತಿರದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ಮೈಸೂರು ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (MYQ) (ಸುಮಾರು 40-50 ಕಿ.ಮೀ). ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೆಂಪೇಗೌಡ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (BLR) (ಸುಮಾರು 100-130 ಕಿ.ಮೀ) ಸಹ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಪರ್ಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.