ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ
- ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೆಸರು:
- ಹಾಸನ
- ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು:
- ಹಾಸನ, ಅರಕಲಗೂಡು, ಅರಸೀಕೆರೆ, ಆಲೂರು, ಬೇಲೂರು, ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ, ಹೊಳೆನರಸೀಪುರ, ಸಕಲೇಶಪುರ
- ಭಾಷೆ:
- ಕನ್ನಡ (ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ), ಅರೆಭಾಷೆ ಗೌಡ (ಮಲೆನಾಡು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ), ಕೊಂಕಣಿ (ಕೆಲವು ಕಡೆ), ಉರ್ದು
- ವ್ಯಾಪ್ತಿ (ಚದರ ಕಿ.ಮೀ):
- 6814
- ಜನಸಂಖ್ಯೆ (2021 ಅಂದಾಜು):
- 1,776,421 (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)
- ಪ್ರಮುಖ ನದಿಗಳು:
- ಹೇಮಾವತಿ, ಯಗಚಿ, ಕಾವೇರಿ (ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗಡಿ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ), ವಾಟೆಹೊಳೆ
- ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಸ್ಥಳಗಳು:
- ಬೇಲೂರು - ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನ
- ಹಳೇಬೀಡು - ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಕೇದಾರೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು
- ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳ - ಗೊಮ್ಮಟೇಶ್ವರ ಪ್ರತಿಮೆ
- ಸಕಲೇಶಪುರ
- ಗೊರೂರು ಅಣೆಕಟ್ಟು (ಹೇಮಾವತಿ ಜಲಾಶಯ)
- ಶೆಟ್ಟಿಹಳ್ಳಿ ರೋಸರಿ ಚರ್ಚ್ (ಮುಳುಗುವ ಚರ್ಚ್)
ಹಾಸನ
ಕರ್ನಾಟಕದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯು 'ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ತವರೂರು' ಎಂದೇ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾಗಿದೆ. ಬೇಲೂರು, ಹಳೇಬೀಡು ಮತ್ತು ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದಂತಹ ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತ ಐತಿಹಾಸಿಕ ತಾಣಗಳು ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೆಗ್ಗುರುತುಗಳು. ಕೃಷಿ, ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಿಂದಲೂ ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯು ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಹೇಮಾವತಿ ನದಿಯು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಜೀವರೇಖೆಯಾಗಿದೆ.
ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ
ವಿಸ್ತೀರ್ಣ (ಚದರ ಕಿ.ಮೀ)
6814
ಮುಖ್ಯ ನದಿಗಳು
- ಹೇಮಾವತಿ
- ಯಗಚಿ
- ಕಾವೇರಿ (ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗಡಿ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ)
- ವಾಟೆಹೊಳೆ
ಭೂಪ್ರದೇಶ
ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಮಲೆನಾಡು ಮತ್ತು ಅರೆಮಲೆನಾಡು ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗವು ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಇಳಿಜಾರುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದರೆ, ಪೂರ್ವ ಭಾಗವು ಬಯಲುಸೀಮೆಯ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸಕಲೇಶಪುರ, ಆಲೂರು, ಬೇಲೂರು ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು ಮಲೆನಾಡು ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿವೆ.
ಹವಾಮಾನ
ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹವಾಮಾನವು ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಲೆನಾಡು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ (ಸಕಲೇಶಪುರ) ಹೆಚ್ಚು ಮಳೆ ಮತ್ತು ತಂಪಾದ ವಾತಾವರಣವಿದ್ದರೆ, ಬಯಲುಸೀಮೆ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ (ಅರಸೀಕೆರೆ, ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ) ಕಡಿಮೆ ಮಳೆ ಮತ್ತು ಒಣ ಹವಾಮಾನವಿರುತ್ತದೆ. ಸರಾಸರಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆ ಸುಮಾರು 700 ಮಿ.ಮೀ ನಿಂದ 1500+ ಮಿ.ಮೀ ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ.
ಭೌಗೋಳಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು
ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಗ್ರಾನೈಟ್ ನೈಸ್ (gneiss), ಧಾರವಾಡ ಶಿಲಾ ಸ್ತರಗಳು ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಟರೈಟ್ ಶಿಲೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರೋಮೈಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಖನಿಜ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿವೆ.
ಅಕ್ಷಾಂಶ ಮತ್ತು ರೇಖಾಂಶ
ಅಂದಾಜು 12.50° N ನಿಂದ 13.33° N ಅಕ್ಷಾಂಶ, 75.33° E ನಿಂದ 76.38° E ರೇಖಾಂಶ
ನೆರೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು
- ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು (ಉತ್ತರ)
- ತುಮಕೂರು (ಈಶಾನ್ಯ)
- ಮಂಡ್ಯ (ಪೂರ್ವ)
- ಮೈಸೂರು (ಆಗ್ನೇಯ)
- ಕೊಡಗು (ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ನೈಋತ್ಯ)
- ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ (ಪಶ್ಚಿಮ)
ಸರಾಸರಿ ಎತ್ತರ (ಮೀಟರ್ಗಳಲ್ಲಿ)
ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸರಾಸರಿ 950 ಮೀಟರ್ (3117 ಅಡಿ) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ಸಕಲೇಶಪುರ ಭಾಗವು ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ.
ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವಿಭಾಗಗಳು
ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು
ಹಾಸನ,ಅರಕಲಗೂಡು,ಅರಸೀಕೆರೆ,ಆಲೂರು,ಬೇಲೂರು,ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ,ಹೊಳೆನರಸೀಪುರ,ಸಕಲೇಶಪುರ
ಆರ್ಥಿಕತೆ
ಮುಖ್ಯ ಆದಾಯದ ಮೂಲಗಳು
- ಕೃಷಿ (ಆಲೂಗಡ್ಡೆ, ಕಾಫಿ, ಭತ್ತ, ರಾಗಿ, ತೆಂಗು)
- ತೋಟಗಾರಿಕೆ
- ಹೈನುಗಾರಿಕೆ
- ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು
- ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ
- ಸೇವಾ ವಲಯ
ಜಿಡಿಪಿ ಕೊಡುಗೆ ಮಾಹಿತಿ
ರಾಜ್ಯದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಕೃಷಿ, ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕೈಗಾರಿಕೆ ಹಾಗೂ ಸೇವಾ ವಲಯಗಳ ಮೂಲಕ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತಿದೆ.
ಮುಖ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು
- ಕೃಷಿ ಆಧಾರಿತ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು (ಆಲೂಗಡ್ಡೆ ಸಂಸ್ಕರಣೆ, ಕಾಫಿ ಸಂಸ್ಕರಣೆ)
- ಜವಳಿ ಉದ್ಯಮ (ಅರಸೀಕೆರೆ)
- ಆಹಾರ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಘಟಕಗಳು
- ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮಗಳು (ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ)
- ಗ್ರಾನೈಟ್ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಘಟಕಗಳು
ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್ಗಳು
- ಹಾಸನದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಐಟಿ ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿವೆ. ಹಾಸನ ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯ (SEZ) ಪ್ರಸ್ತಾಪನೆಯಲ್ಲಿದೆ/ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು
- ಕುಂಬಾರಿಕೆ
- ಮರಗೆಲಸ
- ಕೈಮಗ್ಗ (ಕಂಬಳಿ ನೇಯ್ಗೆ)
- ಬಿದಿರು ಮತ್ತು ಬೆತ್ತದ ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು
ಕೃಷಿ
ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳು
- ಆಲೂಗಡ್ಡೆ (ರಾಜ್ಯದಲ್ಲೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು)
- ಕಾಫಿ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಕಲೇಶಪುರ, ಆಲೂರು, ಬೇಲೂರು ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳಲ್ಲಿ)
- ಭತ್ತ
- ರಾಗಿ
- ತೆಂಗು
- ಅಡಿಕೆ
- ಕಬ್ಬು (ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ)
- ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ
- ಶುಂಠಿ
- ದ್ವಿದಳ ಧಾನ್ಯಗಳು
ಮಣ್ಣಿನ ವಿಧ
ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣು, ಕಪ್ಪು ಮಿಶ್ರಿತ ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣು, ಲ್ಯಾಟರೈಟ್ ಮಣ್ಣು (ಮಲೆನಾಡು ಭಾಗದಲ್ಲಿ) ಮತ್ತು ಜೇಡಿ ಮಣ್ಣು.
ನೀರಾವರಿ ವಿವರಗಳು
ಹೇಮಾವತಿ ಜಲಾಶಯ (ಗೊರೂರು) ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ನೀರಾವರಿ ಮೂಲ. ಯಗಚಿ ಜಲಾಶಯ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಕೆರೆಗಳು, ಸಣ್ಣ ನದಿಗಳಿಂದ ನೀರಾವರಿ ಸೌಲಭ್ಯವಿದೆ. ಮಳೆ ಆಶ್ರಿತ ಕೃಷಿಯೂ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ.
ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಬೆಳೆಗಳು
- ತೆಂಗು
- ಅಡಿಕೆ
- ಬಾಳೆಹಣ್ಣು
- ಮಾವು
- ಸಪೋಟ
- ತರಕಾರಿಗಳು (ಟೊಮ್ಯಾಟೊ, ಈರುಳ್ಳಿ, ಬೀನ್ಸ್, ಎಲೆಕೋಸು)
- ಹೂವುಗಳು
- ಕಾಳುಮೆಣಸು
- ಏಲಕ್ಕಿ (ಮಲೆನಾಡು ಭಾಗದಲ್ಲಿ)
ರೇಷ್ಮೆ ಕೃಷಿ ವಿವರಗಳು
ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಪ್ಪುನೇರಳೆ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳು ಸಾಕಾಣಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ
- ಹೈನುಗಾರಿಕೆ (ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದನೆ - ಹಾಸನ ಹಾಲು ಒಕ್ಕೂಟ ಪ್ರಸಿದ್ಧ)
- ಕುರಿ ಮತ್ತು ಮೇಕೆ ಸಾಕಾಣಿಕೆ
- ಕೋಳಿ ಸಾಕಾಣಿಕೆ
ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು
ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅದಿರುಗಳು
- ಕ್ರೋಮೈಟ್
- ಕೈಯನೈಟ್
- ಕಾರ್ಬೊನಟೈಟ್
- ಗ್ರಾನೈಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಟ್ಟಡ ಕಲ್ಲುಗಳು
- ಫೆಲ್ಡ್ಸ್ಪಾರ್
- ಕ್ವಾರ್ಟ್ಜ್
ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಶೇಕಡಾವಾರು
ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸುಮಾರು 20-25% ಭಾಗ ಅರಣ್ಯದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಸಕಲೇಶಪುರ, ಆಲೂರು, ಬೇಲೂರು ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳಲ್ಲಿ ದಟ್ಟವಾದ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವಿದೆ. ಇವು ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಭಾಗವಾಗಿವೆ.
ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಕುಲ
ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ತೇಗ, ಬೀಟೆ, ಹೊನ್ನೆ, ನಂದಿ, ಶ್ರೀಗಂಧ, ಸಿಲ್ವರ್ ಓಕ್ ಮುಂತಾದ ಮರಗಳು. ಆನೆ, ಚಿರತೆ, ಕಾಡೆಮ್ಮೆ (ಗೌರ್), ಜಿಂಕೆ, ಕಡವೆ, ಕಾಡುಹಂದಿ, ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಯ ಪಕ್ಷಿಗಳು, ಚಿಟ್ಟೆಗಳು ಮತ್ತು ಸರೀಸೃಪಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಬಿಸಿಲೆ ಘಾಟ್ ಪ್ರದೇಶವು ಜೀವವೈವಿಧ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ.
ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ
ಹೆಸರುವಾಸಿ
ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಲಾಶ್ರೀಮಂತಿಕೆಯ ತವರೂರು, ಪ್ರಕೃತಿ ಸೌಂದರ್ಯದ ಬೀಡು
ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು
ಇತರ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು
ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ಸಮಯ
ಅಕ್ಟೋಬರ್ನಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ವರೆಗೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣವು ಆಹ್ಲಾದಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮಲೆನಾಡು ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಮಳೆಗಾಲದ ನಂತರ ಭೇಟಿ ನೀಡುವುದು ಉತ್ತಮ.
ಪ್ರವಾಸಿ ಮಾರ್ಗಗಳು
- ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಪ್ರವಾಸ (ಬೇಲೂರು, ಹಳೇಬೀಡು, ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳ, ಅರಸೀಕೆರೆ, ನುಗ್ಗೇಹಳ್ಳಿ)
- ಗಿರಿಧಾಮ ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿ ಪ್ರವಾಸ (ಸಕಲೇಶಪುರ, ಬಿಸಿಲೆ ಘಾಟ್)
- ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ದರ್ಶನ (ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳ, ಹಾಸನಾಂಬ, ರಾಮನಾಥಪುರ)
ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಜೀವನಶೈಲಿ
ಹೆಸರಾಂತವಾದುದು
- ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ (ಬೇಲೂರು, ಹಳೇಬೀಡು)
- ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದ ಗೊಮ್ಮಟೇಶ್ವರ ಪ್ರತಿಮೆ
- ಆಲೂಗಡ್ಡೆ ಮತ್ತು ಕಾಫಿ ಬೆಳೆ
- ಹಾಸನಾಂಬ ದೇವಸ್ಥಾನ
- ಮಲೆನಾಡು ಮತ್ತು ಬಯಲುಸೀಮೆಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಸಂಗಮ
ಜನರು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ
ಕನ್ನಡವು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ. ಜನರು ಕೃಷಿ, ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಶಾಂತಿಯುತ ಮತ್ತು ಸೌಹಾರ್ದಯುತ ಜೀವನಶೈಲಿ. ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಕಲೆಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
ವಿಶೇಷ ಆಹಾರಗಳು
- ಅಕ್ಕಿ ರೊಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಎಣ್ಣೆಗಾಯಿ ಪಲ್ಯ
- ರಾಗಿ ಮುದ್ದೆ ಮತ್ತು ಸೊಪ್ಪಿನ ಸಾರು
- ಅವರೆಕಾಳು ಉಪ್ಪಿಟ್ಟು ಮತ್ತು ಪಲ್ಯ (ಋತುಮಾನದಲ್ಲಿ)
- ಕಡಲೆಕಾಯಿ ಚಟ್ನಿ
- ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿನ ಕಡುಬು ಮತ್ತು ಹಪ್ಪಳ (ಮಲೆನಾಡು ಭಾಗದಲ್ಲಿ)
- ಬೆಣ್ಣೆ ಕಡುಬು
- ಚಿತ್ರಾನ್ನ, ಪುಳಿಯೊಗರೆ
ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು
- ಹೋಳಿಗೆ (ಕಾಯಿ, ಕಡಲೆಬೇಳೆ)
- ಕಜ್ಜಾಯ (ಅತ್ರಾಸ)
- ಶಾವಿಗೆ ಪಾಯಸ
- ಸಕ್ಕರೆ ಅಚ್ಚು (ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ)
ಉಡುಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿ
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಸೀರೆ ಮತ್ತು ಪುರುಷರು ಪಂಚೆ (ಧೋತಿ) ಮತ್ತು ಶರ್ಟ್ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಧುನಿಕ ಉಡುಪುಗಳು ನಗರ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ.
ಹಬ್ಬಗಳು
- ಹಾಸನಾಂಬ ಜಾತ್ರೆ (ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ)
- ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳ ಮಹಾಮಸ್ತಕಾಭಿಷೇಕ (12 ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ)
- ಯುಗಾದಿ
- ದೀಪಾವಳಿ
- ಗಣೇಶ ಚತುರ್ಥಿ
- ನವರಾತ್ರಿ
- ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ
- ಸ್ಥಳೀಯ ದೇವತೆಗಳ ಜಾತ್ರೆಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಸವಗಳು
ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗಳು
- ಕನ್ನಡ (ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ)
- ಅರೆಭಾಷೆ ಗೌಡ (ಮಲೆನಾಡು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)
- ಕೊಂಕಣಿ (ಕೆಲವು ಕಡೆ)
- ಉರ್ದು
ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳು
- ಕರ್ನಾಟಕ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಭರತನಾಟ್ಯ
- ಸುಗಮ ಸಂಗೀತ
- ನಾಟಕ
ಜಾನಪದ ಕಲೆಗಳು
- ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ
- ವೀರಗಾಸೆ
- ಪೂಜಾ ಕುಣಿತ
- ಕೋಲಾಟ
- ಸೋಬಾನೆ ಪದ
- ಗೀಗಿ ಪದ
- ಭಜನೆ
ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು
ಕೃಷಿ ಸಂಬಂಧಿತ ಆಚರಣೆಗಳು, ಗ್ರಾಮ ದೇವತೆಗಳ ಪೂಜೆ, ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಚರಣೆ, ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿವಾಹ ಪದ್ಧತಿಗಳು, ಹಿರಿಯರಿಗೆ ಗೌರವ, ಅತಿಥಿ ಸತ್ಕಾರ.
ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾ ಗ್ಯಾಲರಿಗಳು
- ಜಿಲ್ಲಾ ಪುರಾತತ್ವ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಹಾಸನ
- ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದಲ್ಲಿರುವ ಜೈನ ಮಠಗಳ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು
- ಹಳೇಬೀಡಿನ ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆಯ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ.
ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ
ಜನಸಂಖ್ಯೆ
1,776,421 (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)
ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣ
76.07% (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)
ಲಿಂಗಾನುಪಾತ
ಪ್ರತಿ 1000 ಪುರುಷರಿಗೆ 1005 ಮಹಿಳೆಯರು (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)
ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ವಿಭಜನೆ
ಹಾಸನ ನಗರವು ಪ್ರಮುಖ ನಗರೀಕರಣ ಕೇಂದ್ರ. ಅರಸೀಕೆರೆ, ಚನ್ನರಾಯಪಟ್ಟಣ, ಸಕಲೇಶಪುರ, ಬೇಲೂರು ಇತರ ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶಗಳು. 2011ರ ಪ್ರಕಾರ, ಶೇ. 21.21% ನಗರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ.
ಇತಿಹಾಸ
ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಇತಿಹಾಸ (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ)
ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯು ಗಂಗರು, ಚೋಳರು ಮತ್ತು ನಂತರ ಹೊಯ್ಸಳರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ (10ನೇ - 14ನೇ ಶತಮಾನ) ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಕಲೆ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಉತ್ತುಂಗಕ್ಕೇರಿತು. ಬೇಲೂರು ಮತ್ತು ದ್ವಾರಸಮುದ್ರ (ಹಳೇಬೀಡು) ಅವರ ರಾಜಧಾನಿಗಳಾಗಿದ್ದವು. ನಂತರ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ, ಮೈಸೂರು ಒಡೆಯರು ಮತ್ತು ಹೈದರ್ ಅಲಿ, ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಹಾಸನ ನಗರವು 11ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಚನ್ನ ಕೃಷ್ಣಪ್ಪ ನಾಯಕ ಎಂಬ ಪಾಳೇಗಾರನಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಹಾಸನಾಂಬ ದೇವತೆಯಿಂದಾಗಿ ಈ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲಗಣನೆ
4ನೇ - 10ನೇ ಶತಮಾನ CE
ಗಂಗರ ಆಳ್ವಿಕೆ.
10ನೇ - 14ನೇ ಶತಮಾನ CE
ಹೊಯ್ಸಳರ ಆಳ್ವಿಕೆ, ಬೇಲೂರು ಮತ್ತು ದ್ವಾರಸಮುದ್ರ (ಹಳೇಬೀಡು) ರಾಜಧಾನಿಗಳು. ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಸುವರ್ಣಯುಗ.
983 CE (ಅಂದಾಜು)
ಚಾವುಂಡರಾಯನಿಂದ ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದಲ್ಲಿ ಗೊಮ್ಮಟೇಶ್ವರ ಪ್ರತಿಮೆ ಸ್ಥಾಪನೆ.
14ನೇ - 16ನೇ ಶತಮಾನ CE
ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆಳ್ವಿಕೆ.
16ನೇ - 18ನೇ ಶತಮಾನ CE
ಮೈಸೂರು ಒಡೆಯರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಪಾಳೇಗಾರರ ಆಳ್ವಿಕೆ.
18ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧ
ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಮತ್ತು ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನರ ಆಳ್ವಿಕೆ.
1799 CE
ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ ಪತನದ ನಂತರ ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಭಾಗವಾಯಿತು (ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಧಿಪತ್ಯ).
1947 CE
ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ, ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಭಾಗ.
1956 ನವೆಂಬರ್ 1
ವಿಶಾಲ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ (ಕರ್ನಾಟಕ) ಸೇರ್ಪಡೆ.
ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು
ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ
ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಕಲೆ
ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ
ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆ
ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು
- ಹಾಸನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ (ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯಲ್ಲಿದೆ/ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ)
ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು
- ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ (ISRO) - ಮುಖ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಸೌಲಭ್ಯ (MCF), ಹಾಸನ.
- ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ಹಾಸನ (ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಬೆಂಗಳೂರು ಇದರ ಅಂಗ).
- ಆಲೂಗಡ್ಡೆ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ (ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ).
ಕಾಲೇಜುಗಳು
- ಮಲ್ನಾಡ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ (MCE), ಹಾಸನ
- ಹಾಸನ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ಸಂಸ್ಥೆ (HIMS), ಹಾಸನ (ಸರ್ಕಾರಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜು)
- ಸರ್ಕಾರಿ ಕಲಾ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಕಾಲೇಜು, ಹಾಸನ
- ಎ.ವಿ.ಕೆ. ಮಹಿಳಾ ಕಾಲೇಜು, ಹಾಸನ
- ಶ್ರೀ ಧರ್ಮಸ್ಥಳ ಮಂಜುನಾಥೇಶ್ವರ ಆಯುರ್ವೇದ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ಹಾಸನ
- ಸರ್ಕಾರಿ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು, ಹಾಸನ (ಹೊಸದಾಗಿ ಸ್ಥಾಪನೆ)
- ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ಕಾಲೇಜು, ಅರಸೀಕೆರೆ
ಸಾರಿಗೆ
ರಸ್ತೆ
ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ NH-75 (ಬೆಂಗಳೂರು-ಮಂಗಳೂರು) ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. NH-73 (ಮಂಗಳೂರು-ತುಮಕೂರು) ಮತ್ತು ಇತರ ರಾಜ್ಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಎಲ್ಲಾ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತವೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ (KSRTC) ಉತ್ತಮ ಬಸ್ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ರೈಲು
ಹಾಸನ ಜಂಕ್ಷನ್ (HAS) ಪ್ರಮುಖ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದ್ದು, ಬೆಂಗಳೂರು, ಮಂಗಳೂರು, ಮೈಸೂರು, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಇತರ ನಗರಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅರಸೀಕೆರೆ ಜಂಕ್ಷನ್ (ASK) ಸಹ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ.
ವಿಮಾನ
ಹತ್ತಿರದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಗಳು ಮೈಸೂರು ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (MYQ) (ಸುಮಾರು 115 ಕಿ.ಮೀ), ಮಂಗಳೂರು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (IXE) (ಸುಮಾರು 170 ಕಿ.ಮೀ) ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೆಂಪೇಗೌಡ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (BLR) (ಸುಮಾರು 180 ಕಿ.ಮೀ). ಹಾಸನದಲ್ಲಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ನಿರ್ಮಾಣ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ.
ಮಾಹಿತಿ ಆಧಾರಗಳು
- ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧಿಕೃತ ಜಿಲ್ಲಾ ಜಾಲತಾಣ (hassan.nic.in)
- ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಜನಗಣತಿ ವರದಿಗಳು (2011 ಮತ್ತು ನಂತರದ ಅಂದಾಜುಗಳು)
- ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಇಲಾಖೆಯ ಮಾಹಿತಿ (karnatakatourism.org)
- ಸ್ಥಳೀಯ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪ್ರಕಟಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳು
- ಪ್ರಮುಖ ಸುದ್ದಿ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು