ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೆಸರು:
ದಾವಣಗೆರೆ
ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು:
ದಾವಣಗೆರೆ, ಹರಿಹರ, ಜಗಳೂರು, ಹೊನ್ನಾಳಿ, ಚನ್ನಗಿರಿ, ಹರಪನಹಳ್ಳಿ, ನ್ಯಾಮತಿ (ಹೊಸ ತಾಲ್ಲೂಕು)
ಭಾಷೆ:
ಕನ್ನಡ (ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ), ತೆಲುಗು (ಗಡಿ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ), ಉರ್ದು, ಮರಾಠಿ (ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)
ವ್ಯಾಪ್ತಿ (ಚದರ ಕಿ.ಮೀ):
5924
ಜನಸಂಖ್ಯೆ (2021 ಅಂದಾಜು):
1,945,497 (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)
ಪ್ರಮುಖ ನದಿಗಳು:
ತುಂಗಭದ್ರಾ, ಹಗರಿ (ವೇದಾವತಿ - ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗಡಿ ಭಾಗದಲ್ಲಿ)
ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಸ್ಥಳಗಳು:
  • ಶಾಂತಿಸಾಗರ (ಸೂಳೆಕೆರೆ)
  • ಹರಿಹರ ಹರಿಹರೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ
  • ದಾವಣಗೆರೆ ಗಾಜಿನ ಮನೆ (ಗ್ಲಾಸ್ ಹೌಸ್)
  • ಕುಂದವಾಡ ಕೆರೆ, ದಾವಣಗೆರೆ
  • ಬಾತಿ ಗುಡ್ಡ, ದಾವಣಗೆರೆ
  • ರಂಗಯ್ಯನದುರ್ಗ ನಾಲ್ಕು ಕೊಂಬಿನ ಜಿಂಕೆ ಅಭಯಾರಣ್ಯ, ಜಗಳೂರು

ದಾವಣಗೆರೆ

ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ದಾವಣಗೆರೆ ಜಿಲ್ಲೆಯು 'ಕರ್ನಾಟಕದ ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್' ಎಂದೇ (ಹತ್ತಿ ಗಿರಣಿಗಳಿಗೆ) ಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆದಿತ್ತು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ತನ್ನ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ 'ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ'ಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿರುವ ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯು ಕೃಷಿ, ಕೈಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯು ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಜಲಮೂಲವಾಗಿದೆ.

ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ

ವಿಸ್ತೀರ್ಣ (ಚದರ ಕಿ.ಮೀ)

5924

ಮುಖ್ಯ ನದಿಗಳು

  • ತುಂಗಭದ್ರಾ
  • ಹಗರಿ (ವೇದಾವತಿ - ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗಡಿ ಭಾಗದಲ್ಲಿ)

ಭೂಪ್ರದೇಶ

ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಸಮತಟ್ಟಾದ ಮತ್ತು ಫಲವತ್ತಾದ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಬೆಟ್ಟಗುಡ್ಡಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

ಹವಾಮಾನ

ಒಣ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಬೇಸಿಗೆಕಾಲ (ಮಾರ್ಚ್-ಮೇ) ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ಮಳೆಗಾಲ (ಜೂನ್-ಅಕ್ಟೋಬರ್) ಮಧ್ಯಮ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಳೆ ತರುತ್ತದೆ. ಚಳಿಗಾಲ (ನವೆಂಬರ್-ಫೆಬ್ರವರಿ) ಸೌಮ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ ಮಳೆ ಸುಮಾರು 600-750 ಮಿ.ಮೀ.

ಭೌಗೋಳಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು

ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಗ್ರಾನೈಟ್ ನೈಸ್ (gneiss) ಮತ್ತು ಧಾರವಾಡ ಶಿಲಾ ಸ್ತರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಕಪ್ಪು ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ಅಕ್ಷಾಂಶ ಮತ್ತು ರೇಖಾಂಶ

ಅಂದಾಜು 14.4642° N ಅಕ್ಷಾಂಶ, 75.9218° E ರೇಖಾಂಶ (ನಗರ ಕೇಂದ್ರ)

ನೆರೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು

  • ಹಾವೇರಿ (ಉತ್ತರ)
  • ವಿಜಯನಗರ (ಈಶಾನ್ಯ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ)
  • ಚಿತ್ರದುರ್ಗ (ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ)
  • ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು (ನೈಋತ್ಯ)
  • ಶಿವಮೊಗ್ಗ (ಪಶ್ಚಿಮ)

ಸರಾಸರಿ ಎತ್ತರ (ಮೀಟರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ)

ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸರಾಸರಿ 602 ಮೀಟರ್ (1977 ಅಡಿ) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ.

ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವಿಭಾಗಗಳು

ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು

ದಾವಣಗೆರೆ,ಹರಿಹರ,ಜಗಳೂರು,ಹೊನ್ನಾಳಿ,ಚನ್ನಗಿರಿ,ಹರಪನಹಳ್ಳಿ,ನ್ಯಾಮತಿ (ಹೊಸ ತಾಲ್ಲೂಕು)

ಆರ್ಥಿಕತೆ

ಮುಖ್ಯ ಆದಾಯದ ಮೂಲಗಳು

  • ಕೃಷಿ (ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ, ಭತ್ತ, ಅಡಿಕೆ, ಹತ್ತಿ)
  • ಕೈಗಾರಿಕೆ (ಹತ್ತಿ ಗಿರಣಿಗಳು, ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು, ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್)
  • ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ
  • ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳು
  • ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಉದ್ಯಮಗಳು

ಜಿಡಿಪಿ ಕೊಡುಗೆ ಮಾಹಿತಿ

ರಾಜ್ಯದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಕೃಷಿ, ಕೈಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ವಲಯಗಳ ಮೂಲಕ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ದಾವಣಗೆರೆ ನಗರವು ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.

ಮುಖ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

  • ಹತ್ತಿ ಗಿರಣಿಗಳು (ಟೆಕ್ಸ್‌ಟೈಲ್ ಮಿಲ್ಸ್)
  • ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು
  • ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮಗಳು
  • ಕೃಷಿ ಆಧಾರಿತ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು (ಅಕ್ಕಿ ಗಿರಣಿಗಳು, ಎಣ್ಣೆ ಗಿರಣಿಗಳು)
  • ಆಹಾರ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಘಟಕಗಳು
  • ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನ ಸಣ್ಣ ಘಟಕಗಳು

ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳು

  • ದಾವಣಗೆರೆಯಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಐಟಿ ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿವೆ. ಪ್ರಮುಖ ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅವಕಾಶಗಳಿವೆ.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

  • ಕೈಮಗ್ಗ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹತ್ತಿ ಬಟ್ಟೆಗಳು)
  • ಕುಂಬಾರಿಕೆ
  • ಚಾಪೆ ನೇಯ್ಗೆ
  • ಕಂಬಳಿ ನೇಯ್ಗೆ (ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)

ಕೃಷಿ

ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳು

  • ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ (ರಾಜ್ಯದಲ್ಲೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು)
  • ಭತ್ತ
  • ಅಡಿಕೆ
  • ಹತ್ತಿ
  • ಕಬ್ಬು
  • ಶೇಂಗಾ
  • ಸೂರ್ಯಕಾಂತಿ
  • ರಾಗಿ
  • ಜೋಳ
  • ದ್ವಿದಳ ಧಾನ್ಯಗಳು

ಮಣ್ಣಿನ ವಿಧ

ಕಪ್ಪು ಮಣ್ಣು (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹತ್ತಿ ಮತ್ತು ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ ಬೆಳೆಗೆ ಸೂಕ್ತ), ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ನದಿ ತೀರಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಕ್ಕಲು ಮಣ್ಣು.

ನೀರಾವರಿ ವಿವರಗಳು

ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯಿಂದ ಭದ್ರಾ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ (ನೆರೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ) ಬಲದಂಡೆ ಮತ್ತು ಎಡದಂಡೆ ಕಾಲುವೆಗಳ ಮೂಲಕ ನೀರಾವರಿ. ಶಾಂತಿಸಾಗರ (ಸೂಳೆಕೆರೆ - ಏಷ್ಯಾದ ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕೆರೆ) ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ನೀರಾವರಿ ಮೂಲ. ಹಲವಾರು ಸಣ್ಣ ಕೆರೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೊಳವೆ ಬಾವಿಗಳು ಸಹ ನೀರಾವರಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿವೆ.

ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಬೆಳೆಗಳು

  • ಈರುಳ್ಳಿ
  • ಟೊಮ್ಯಾಟೊ
  • ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ
  • ಬಾಳೆಹಣ್ಣು
  • ಮಾವು
  • ಸಪೋಟ
  • ಪಪ್ಪಾಯಿ
  • ಹೂವುಗಳು (ಚೆಂಡು ಹೂ, ಸೇವಂತಿಗೆ)

ರೇಷ್ಮೆ ಕೃಷಿ ವಿವರಗಳು

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಪ್ಪುನೇರಳೆ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳು ಸಾಕಾಣಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ

  • ಹೈನುಗಾರಿಕೆ (ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದನೆ)
  • ಕುರಿ ಮತ್ತು ಮೇಕೆ ಸಾಕಾಣಿಕೆ
  • ಕೋಳಿ ಸಾಕಾಣಿಕೆ

ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು

ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅದಿರುಗಳು

  • ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು (ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ)
  • ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ (ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ)
  • ಸುಣ್ಣದಕಲ್ಲು
  • ಕಟ್ಟಡ ಕಲ್ಲುಗಳು ಮತ್ತು ಮರಳು

ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಶೇಕಡಾವಾರು

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿದ್ದು, ಸುಮಾರು 15-20% ಇರಬಹುದು. ಹೆಚ್ಚಿನವು ಕುರುಚಲು ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಅರಣ್ಯ ತೇಪೆಗಳಾಗಿವೆ. ರಂಗಯ್ಯನದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಕೊಂಬಿನ ಜಿಂಕೆಗಳ ಅಭಯಾರಣ್ಯವಿದೆ.

ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಕುಲ

ಕುರುಚಲು ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಸಸ್ಯವರ್ಗ. ನಾಲ್ಕು ಕೊಂಬಿನ ಜಿಂಕೆ, ಕೃಷ್ಣಮೃಗ (ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ), ನರಿ, ಮೊಲ, ಕಾಡುಹಂದಿ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಯ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಶಾಂತಿಸಾಗರ ಕೆರೆಯು ವಲಸೆ ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.

ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ

ಹೆಸರುವಾಸಿ

ಕರ್ನಾಟಕದ ಹೃದಯಭಾಗ, ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆಯ ತವರೂರು

ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಶಾಂತಿಸಾಗರ (ಸೂಳೆಕೆರೆ)
ನೈಸರ್ಗಿಕ (ಕೃತಕ ಕೆರೆ), ಐತಿಹಾಸಿಕ, ವಿಹಾರ
ಏಷ್ಯಾದ ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಕೆರೆ. 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣ ಮತ್ತು ನೀರಾವರಿ ಮೂಲ.
ಹರಿಹರ ಹರಿಹರೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಧಾರ್ಮಿಕ, ಐತಿಹಾಸಿಕ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ
ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿರುವ, ಹೊಯ್ಸಳ ಶೈಲಿಯ ಸುಂದರ ದೇವಾಲಯ. ಹರಿ (ವಿಷ್ಣು) ಮತ್ತು ಹರ (ಶಿವ) ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕ್ಷೇತ್ರ.
ದಾವಣಗೆರೆ ಗಾಜಿನ ಮನೆ (ಗ್ಲಾಸ್ ಹೌಸ್)
ಆಧುನಿಕ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆ
ನಗರದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ, ಲಂಡನ್‌ನ ಕ್ರಿಸ್ಟಲ್ ಪ್ಯಾಲೇಸ್ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಆಕರ್ಷಕ ಗಾಜಿನ ಮನೆ. ಸಭೆ, ಸಮಾರಂಭ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕುಂದವಾಡ ಕೆರೆ, ದಾವಣಗೆರೆ
ನೈಸರ್ಗಿಕ, ವಿಹಾರ
ನಗರದ ಪ್ರಮುಖ ಕೆರೆ, ವಾಯುವಿಹಾರ ಮತ್ತು ದೋಣಿ ವಿಹಾರಕ್ಕೆ ಜನಪ್ರಿಯ. ಸಂಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆಹ್ಲಾದಕರ ವಾತಾವರಣ.
ಬಾತಿ ಗುಡ್ಡ, ದಾವಣಗೆರೆ
ನೈಸರ್ಗಿಕ, ಚಾರಣ, ಧಾರ್ಮಿಕ
ನಗರದ ಸಮೀಪವಿರುವ ಸಣ್ಣ ಬೆಟ್ಟ. ಚಾರಣಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ನಗರದ ವಿಹಂಗಮ ನೋಟಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತ ಸ್ಥಳ. ದುರ್ಗಾಂಬಿಕಾ ದೇವಸ್ಥಾನ ಇಲ್ಲಿದೆ.
ರಂಗಯ್ಯನದುರ್ಗ ನಾಲ್ಕು ಕೊಂಬಿನ ಜಿಂಕೆ ಅಭಯಾರಣ್ಯ, ಜಗಳೂರು
ವನ್ಯಜೀವಿ, ಪರಿಸರ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ
ನಾಲ್ಕು ಕೊಂಬಿನ ಜಿಂಕೆ (ಚೌಸಿಂಗ) ಮತ್ತು ಇತರ ವನ್ಯಜೀವಿಗಳ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶ.

ಇತರ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಸಂತೇಬೆನ್ನೂರು ಪುಷ್ಕರಿಣಿ
16ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕೆಂಗ ಹನುಮಂತಪ್ಪ ನಾಯಕನಿಂದ ನಿರ್ಮಿತವಾದ, ಕಲಾತ್ಮಕವಾದ ದೊಡ್ಡ ಕಲ್ಯಾಣಿ. ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ವಸಂತ ಮಂಟಪವಿದೆ.
ಉಚ್ಚಂಗಿದುರ್ಗ, ಹರಪನಹಳ್ಳಿ
ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ಉಚ್ಚಂಗೆಮ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ.
ಬಲ್ಲೇಶ್ವರ, ಹೊನ್ನಾಳಿ
ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿರುವ ಹೊಯ್ಸಳ ಶೈಲಿಯ ಬಲ್ಲಾಳ ಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ.
ಅನಗೋಡು
ಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿ.
ಕೊಂಡಜ್ಜಿ ಕೆರೆ
ದಾವಣಗೆರೆ-ಹರಿಹರ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿರುವ, ವನ್ಯಜೀವಿಗಳು ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುವ ಕೆರೆ.
ತೀರ್ಥರಾಮೇಶ್ವರ, ಹೊನ್ನಾಳಿ
ಶಿವನಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾದ ದೇವಾಲಯ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ನೀರಿನ ಬುಗ್ಗೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ.
ದುರ್ಗಾಂಬಿಕಾ ದೇವಸ್ಥಾನ, ದಾವಣಗೆರೆ
ನಗರದ ಪ್ರಮುಖ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು.

ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ಸಮಯ

ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಿಂದ ಮಾರ್ಚ್‌ವರೆಗೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣವು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ತಂಪಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಲಿರುತ್ತದೆ.

ಪ್ರವಾಸಿ ಮಾರ್ಗಗಳು

  • ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಪ್ರವಾಸ (ಹರಿಹರ, ಸಂತೇಬೆನ್ನೂರು, ಉಚ್ಚಂಗಿದುರ್ಗ)
  • ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಕೆರೆಗಳ ವೀಕ್ಷಣೆ (ಶಾಂತಿಸಾಗರ, ಕುಂದವಾಡ ಕೆರೆ, ಕೊಂಡಜ್ಜಿ ಕೆರೆ)
  • ನಗರ ಪ್ರವಾಸ (ಗಾಜಿನ ಮನೆ, ಬಾತಿ ಗುಡ್ಡ)

ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಜೀವನಶೈಲಿ

ಹೆಸರಾಂತವಾದುದು

  • ದಾವಣಗೆರೆ ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ
  • ಹತ್ತಿ ಉದ್ಯಮ (ಹಿಂದೆ 'ಕರ್ನಾಟಕದ ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್')
  • ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ ಉತ್ಪಾದನೆ
  • ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳು
  • ಶಾಂತಿಸಾಗರ ಕೆರೆ

ಜನರು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಕನ್ನಡವು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ. ಜನರು ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಸರಳ ಮತ್ತು ಸೌಹಾರ್ದಯುತ ಜೀವನಶೈಲಿ. ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

ವಿಶೇಷ ಆಹಾರಗಳು

  • ದಾವಣಗೆರೆ ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ (ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತ)
  • ಖಾರಾ ಮಂಡಕ್ಕಿ (ಚುರುಮುರಿ)
  • ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ ಬಜ್ಜಿ
  • ಅವಲಕ್ಕಿ ಒಗ್ಗರಣೆ
  • ಜೋಳದ ರೊಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಎಣ್ಣೆಗಾಯಿ ಪಲ್ಯ (ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಭಾವ)
  • ಶೇಂಗಾ ಚಟ್ನಿ
  • ಗುರೆಳ್ಳು ಪುಡಿ

ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು

  • ಚಿಕ್ಕಿ (ಶೇಂಗಾ, ಎಳ್ಳು)
  • ಹೋಳಿಗೆ
  • ಸಜ್ಜಕ (ಕೇಸರಿಬಾತ್ ಮಾದರಿ)
  • ಅತ್ರಾಸ (ಕಜ್ಜಾಯ)

ಉಡುಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಸೀರೆ ಮತ್ತು ಪುರುಷರು ಪಂಚೆ (ಧೋತಿ) ಮತ್ತು ಶರ್ಟ್ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಧುನಿಕ ಉಡುಪುಗಳು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಯುವಜನರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ.

ಹಬ್ಬಗಳು

  • ಯುಗಾದಿ
  • ದೀಪಾವಳಿ
  • ಗಣೇಶ ಚತುರ್ಥಿ
  • ನವರಾತ್ರಿ
  • ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ
  • ಕಾರಹುಣ್ಣಿಮೆ
  • ಸ್ಥಳೀಯ ದೇವತೆಗಳ ಜಾತ್ರೆಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ಸವಗಳು (ಉದಾ: ದುರ್ಗಾಂಬಿಕಾ ಜಾತ್ರೆ)

ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗಳು

  • ಕನ್ನಡ (ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆ)
  • ತೆಲುಗು (ಗಡಿ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)
  • ಉರ್ದು
  • ಮರಾಠಿ (ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)

ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳು

  • ಭಜನೆ ಮತ್ತು ತತ್ವಪದಗಳು
  • ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ
  • ಕೋಲಾಟ
  • ಸಣ್ಣಾಟ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡಾಟ (ಜಾನಪದ ನಾಟಕ ಪ್ರಕಾರಗಳು)

ಜಾನಪದ ಕಲೆಗಳು

  • ಗೀಗಿ ಪದ
  • ಚೌಡಿಕೆ ಪದ
  • ಸೋಬಾನೆ ಪದ
  • ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ
  • ವೀರಗಾಸೆ
  • ಕಂಸಾಳೆ (ಕೆಲವು ಕಡೆ)

ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು

ಕೃಷಿ ಸಂಬಂಧಿತ ಆಚರಣೆಗಳು, ಗ್ರಾಮ ದೇವತೆಗಳ ಪೂಜೆ, ಹಬ್ಬ ಹರಿದಿನಗಳ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಚರಣೆ, ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿವಾಹ ಪದ್ಧತಿಗಳು, ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಪ್ರಭಾವ.

ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾ ಗ್ಯಾಲರಿಗಳು

  • ಜಿಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಸ್ಥಳೀಯ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು ಇರಬಹುದು. ದಾವಣಗೆರೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ವಿಭಾಗಗಳಿರಬಹುದು.

ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ

ಜನಸಂಖ್ಯೆ

1,945,497 (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣ

75.74% (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ಲಿಂಗಾನುಪಾತ

ಪ್ರತಿ 1000 ಪುರುಷರಿಗೆ 967 ಮಹಿಳೆಯರು (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ವಿಭಜನೆ

ದಾವಣಗೆರೆ ನಗರವು ಪ್ರಮುಖ ನಗರೀಕರಣ ಕೇಂದ್ರ. 2011ರ ಪ್ರಕಾರ, ಶೇ. 32.32% ನಗರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ.

ಇತಿಹಾಸ

ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಇತಿಹಾಸ (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ)

ದಾವಣಗೆರೆಯು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಚಾಲುಕ್ಯರು, ಹೊಯ್ಸಳರು, ವಿಜಯನಗರ ಅರಸರು ಮತ್ತು ಕೆಳದಿ ನಾಯಕರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಮರಾಠರು ಮತ್ತು ಹೈದರ್ ಅಲಿ, ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನರ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನೂ ಕಂಡಿದೆ. ಹಿಂದೆ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. 19ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹತ್ತಿ ವ್ಯಾಪಾರದಿಂದಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. 1997 ಆಗಸ್ಟ್ 15 ರಂದು ಚಿತ್ರದುರ್ಗ, ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಮತ್ತು ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಕೆಲವು ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ದಾವಣಗೆರೆ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು.

ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲಗಣನೆ

ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲ

ಮೌರ್ಯರು, ಶಾತವಾಹನರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕುರುಹುಗಳು.

6ನೇ - 12ನೇ ಶತಮಾನ CE

ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರು, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು, ಕಲ್ಯಾಣಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಆಳ್ವಿಕೆ.

12ನೇ - 14ನೇ ಶತಮಾನ CE

ಹೊಯ್ಸಳರ ಆಳ್ವಿಕೆ (ಹರಿಹರ, ಉಚ್ಚಂಗಿದುರ್ಗ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರಗಳು).

14ನೇ - 16ನೇ ಶತಮಾನ CE

ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಆಳ್ವಿಕೆ.

16ನೇ - 18ನೇ ಶತಮಾನ CE

ಕೆಳದಿ ನಾಯಕರು, ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಪಾಳೇಗಾರರು, ಮರಾಠರ ಪ್ರಭಾವ.

18ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧ

ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಮತ್ತು ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನರ ಆಳ್ವಿಕೆ.

1799 CE

ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ (ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಭಾಗ).

19ನೇ ಶತಮಾನ

ದಾವಣಗೆರೆ ಪ್ರಮುಖ ಹತ್ತಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಾಗಿ ಬೆಳವಣಿಗೆ.

1997 ಆಗಸ್ಟ್ 15

ದಾವಣಗೆರೆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ರಚನೆ.

ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು

ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ಸೇವೆ
ಜೆ.ಎಚ್. ಪಟೇಲ್
ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ (ಚನ್ನಗಿರಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನವರು).
ಶಾಮನೂರು ಶಿವಶಂಕರಪ್ಪ
ಹಿರಿಯ ರಾಜಕಾರಣಿ, ಶಿಕ್ಷಣ ತಜ್ಞ, ಕೈಗಾರಿಕೋದ್ಯಮಿ.
ಎಂ.ಪಿ. ಪ್ರಕಾಶ್
ಮಾಜಿ ಉಪಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ, ಹಿರಿಯ ರಾಜಕಾರಣಿ (ಹರಪನಹಳ್ಳಿ ಭಾಗದವರು).
ಕೊಂಡಜ್ಜಿ ಬಸಪ್ಪ
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ, ಗಾಂಧಿವಾದಿ, ಸಮಾಜ ಸೇವಕ.
ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಕಲೆ
ಜಿ.ಎಂ. ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ
ಕೇಂದ್ರ ಮಾಜಿ ಸಚಿವರು, ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಕಲೆಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ.
ಬಿ.ಟಿ. ಲಲಿತಾ ನಾಯಕ್
ಸಾಹಿತಿ, ರಾಜಕಾರಣಿ.
ಮಾರ್ತಾಂಡಪ್ಪ
ಭಜನೆ ಕಲಾವಿದ (ಕರ್ನಾಟಕ ಜಾನಪದ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು).
ಕ್ರೀಡೆ
ವಿನಯ್ ಕುಮಾರ್
ಭಾರತೀಯ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ತಂಡದ ಮಾಜಿ ಆಟಗಾರ.

ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆ

ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು

  • ದಾವಣಗೆರೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ, ದಾವಣಗೆರೆ
  • ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ತೋಟಗಾರಿಕೆ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಶಿವಮೊಗ್ಗ (ಇದರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಕೆಲವು ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಬರಬಹುದು)

ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು

  • ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ದಾವಣಗೆರೆ (ದಾವಣಗೆರೆ ವಿ.ವಿ. ಅಂಗ)
  • ಜಿಲ್ಲಾ ಕೃಷಿ ತರಬೇತಿ ಕೇಂದ್ರ

ಕಾಲೇಜುಗಳು

  • ಜೆ.ಜೆ.ಎಂ. ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ದಾವಣಗೆರೆ
  • ಬಾಪೂಜಿ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ (BIET), ದಾವಣಗೆರೆ
  • ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಬಿ.ಡಿ.ಟಿ. ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ (UBDTCE), ದಾವಣಗೆರೆ (ದಾವಣಗೆರೆ ವಿ.ವಿ. ಘಟಕ)
  • ಎ.ಆರ್.ಜಿ. ಕಲಾ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಕಾಲೇಜು, ದಾವಣಗೆರೆ
  • ಬಾಪೂಜಿ ದಂತ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ ಮತ್ತು ಆಸ್ಪತ್ರೆ, ದಾವಣಗೆರೆ
  • ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜುಗಳು (ಪ್ರತಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ)

ಸಾರಿಗೆ

ರಸ್ತೆ

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ NH-48 (ಹಳೆಯ NH-4, ಬೆಂಗಳೂರು-ಪುಣೆ) ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಎಲ್ಲಾ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತವೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ (KSRTC) ಉತ್ತಮ ಬಸ್ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ರೈಲು

ದಾವಣಗೆರೆ (DVG) ಪ್ರಮುಖ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದ್ದು, ಬೆಂಗಳೂರು, ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ, ಮೈಸೂರು, ಮುಂಬೈ ಮತ್ತು ಇತರ ನಗರಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಹರಿಹರ (HRR) ಸಹ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ನಿಲ್ದಾಣ.

ವಿಮಾನ

ಹತ್ತಿರದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (HBX) (ಸುಮಾರು 150 ಕಿ.ಮೀ). ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೆಂಪೇಗೌಡ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವೂ (BLR) ಪ್ರಮುಖ ಸಂಪರ್ಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ (ಸುಮಾರು 260 ಕಿ.ಮೀ). ದಾವಣಗೆರೆಯಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ನಿರ್ಮಾಣದ ಪ್ರಸ್ತಾಪಗಳಿವೆ.

ಮಾಹಿತಿ ಆಧಾರಗಳು

  • ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧಿಕೃತ ಜಿಲ್ಲಾ ಜಾಲತಾಣ (davanagere.nic.in)
  • ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಜನಗಣತಿ ವರದಿಗಳು (2011 ಮತ್ತು ನಂತರದ ಅಂದಾಜುಗಳು)
  • ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಇಲಾಖೆಯ ಮಾಹಿತಿ (karnatakatourism.org)
  • ಸ್ಥಳೀಯ ಸುದ್ದಿ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಕಟಣೆಗಳು